کال جنی دره ای که نباید تنهایی به آن رفت

حدود ۳۰ کیلومتر که از طبس به سوی بشرویه بروید، می رسید به سرزمینی اسرارآمیز که به کال جنی مشهور است. یک دره ی خاموش، خنک و آبدار در دل پهنه ای داغ و تب دار که آثار حیات در آن دست کم به دوران امپراتوری ساسانی باز می گردد.
دره ای زیبا و حیرت انگیز که بومیان قدیمی آن را دره جن ها نامیده اند و آن را خوف انگیز و محل زندگی ارواح و جن ها می دانستند. برای دستیابی به کف دره نیازمند آشنایی به منطقه است که هرگز نباید به تنهایی در کال جنی قدم بزنید! بازدید از این دره یا تنگ زیبا فرصتی است برای آرامش گرفتن در سکوت و دوری از هیاهوی شهری. دره دارای دیواره های بلند و پرشیب است که وارد شدن به آن می تواند خطراتی به همراه داشته باشد.

برای رفتن به کال جنی، جاده شمالی خروجی از طبس را که به سمت بشرویه (Boshrouyeh) پیش می گیرید، پس از ۶ کیلومتر، خروجی روستای فشاه (Fosha) به قول محلی ها (Fesha) وجود دارد. فشاه جزیره سبزی است در دل بیابان که یک قنات نخلستانی را در آنجا به وجود آورده است. راه دسترسی به فشاه یک جاده شوسه و صاف و بدون پیچ و خم به طول ۱۰ کیلومتر است که مستقیم شما را از جاده طبس، بشرویه به فشاه می رساند.
به جای اصلی که برگردید در ادامه مسیر در سمت راست جاده یک خروجی خاکی است که رو بروی آن ساختمان کشتارگاه طیور طبس نشانه آن است. این جاده خاکی به نسبت هموار به کال جنی منتهی می شود. می گویند کال اصلی به روستای ازمیغان می رسد، با پیمایش بخشی از کال، به کال اصلی می رسید که رود کم آبی در آن جاری است که این همان رودی است که از چشمه های ازمیغان (Ezmighan) می آید.

مسیر نیزاری شده و لحظه به لحظه صحنه ها چشم نوازتر می شود. با ادامه مسیر به بخشی می رسیم که نیزار بیشتر به هم تنیده شده و آب بیشتر جمع شده است. کال های فرعی از مسیر جلوتر مجدد به همین کال اصلی که آب در آن جاری است می رسد. این کال فرعی بسیار کم عرض است. همچون کوچه های کاه گلی و باریک. تک درخت هایی که ریشه های خود را به آب رسانده اند هر از گاهی به چشم می خورد. در برخی نقاط کال اصلی آب جمع شده و شاید عمق آن تا ۱٫۵ متر برسد. با احتیاط می توان از کنار آن گذر کرد. با ادامه دادن آن دره عریض می شود. از آب خبری نیست چرا که به مجرای قنات هدایت شده و با یک مهندسی شگفت آور در بدنه کوه جاری است تا به روستای پایین دست برسد.

مجاری قنات آب رودخانه را به سمت روستای پایین دست هدایت می کند. این قنات در بدنه کوه حفر شده است. آبی که از ازمیغان جاری است، در نهایت راهی این قنات می شود. دره عریض را ادامه می دهیم. چرا که شنیده ایم خانه گبر همین نزدیکی است. اقامتگاه هایی دست کند که به خانه گبر مشهور است. خانه گبر یا همان اقامت گاه هایی که مربوط به زرتشیان در سالهای پس از حمله اعراب به ایران است از دیگر جدابیت های این دره است. اتاق هایی دست کند در دل کوه که ورودی آن یک چاه عمودی است که می بایست از آن بالا رفت تا به مجموعه اتاق ها رسید.

ساخت این تونلها و حفره ها احتمالا به زمان ساسانیان برمی گردد. این حفره ها و تونلها در دامنه جداره های این دره قرار گرفته اند. مسیر دسترسی به این حفره ها خیلی سخت است. در مسیر این حفره ها تونل هایی دیده می شه که احتمالا راه های ارتباطی آنها با هم بوده است. طبقه دوم خانه های دست کند که چندین اتاق را شامل می شود و شاید فرصتی برای تفکر و چله نشینی بوده است. به طور معمول در طبقه دوم یک حلقه چاه عمیق برای دسترسی به آب حفر شده بوده. با احتیاط از چاه ۵ متری بالا رفته و مبهوت این آثار دست کند بشر می شوید.