بسیاری از کشور هایی که از ظرفیت دریا برخوردار هستند با ایجاد تفریحات سالم در سواحل همچون راه اندازی آکواریوم دریایی، مسابقات مجسمه سازی با شن و ماسه و هم چنین راه اندازی زیردریایی کوچک ویژه توریسم و غیره هم زمینه آشنایی مردم با جانداران دریایی را فراهم کرده اند و هم این که به ایجاد فرصت های شغلی و درآمدزایی خوبی رسیده اند؛ موردی که هنوز در کشور ما آن طور که باید و شاید نسبت به آن توجه نشده است و در استان سیستان و بلوچستان هنوز شکل نگرفته است.

صنعت گردشگری و توریسم جزو صنایع سودآور به شمار می آید، به طوری که منبع درآمد اصلی برخی کشورها، فعالیت های گردشگری و توریسم است، از سویی چند دهه ای است که شاهد رشد صنعت گردشگری در همه جای دنیا هستیم.

پتانسیل های جدید و نوآورانه گردشگری، موضوعی است که ساکنان بومی و محلی هر منطقه بهتر از هر کس دیگری می شناسند، همین ساکنانند که با معرفی جاذبه های تاریخی، فرهنگی و تفریحی مناطق زندگی اطراف خود، مسوولان محلی را برای سرمایه گذاری گردشگری تشویق و ترغیب می کنند.

صنعت گردشگری کشور با همه مزیت هایی که دارد سال هاست افتان و خیزان در کنار سایر بخش های اقتصادی کشور به حرکت خود ادامه داده، اما هرگز حرفی برای گفتن نداشته است.

این در حالی است که جاذبه های گردشگری ایران در دنیا منحصر به فرد، بی نظیر و زبانزد خاص و عام است.

از سویی در کارزار گردشگری، آب های بسیار تمیز و سواحل طولانی دریای عمان، به عنوان بهترین و بیشترین پتانسیل سرمایه گذاری صنعت گردشگری در اختیارکشورمان قرار گرفته است که می توان با کمی دقت و مدیریت در جهت آماده سازی زیرساخت های گردشگری از هر متر مربع آن درآمد کسب کرد و بازار اشتغال منطقه را رونقی دو چندان داد. اما متاسفانه سهم اقتصادی صنعت گردشگری ایران که طولانی ترین سواحل را به خود اختصاص داده بسیار کمتر از دیگر همسایگان جنوبی خود که هرکدام شاید کوچکتر از یک استان ایران باشند، بوده است.

کشور عزیزمان در کنار سایر جاذبه های طبیعی، فرهنگی و تاریخی با داشتن بیش از ۲۵۰۰ کیلومتر خط ساحلی که حدود ۳۰۰ کیلومتر آن سهم استان پهناور سیستان و بلوچستان است، از استعداد بالقوه ای برای گسترش توریسم و گردشگری دریایی برخوردار است. اما متاسفانه همانند گردشگری در سایر بخش ها رشد چندانی نداشته است. در این میان از گردشگری دریایی، به دلیل نیاز به ایجاد زیرساخت ها و امکانات بیشتر و هم چنین تا حدودی ناشناخته بودن آن برای مردم و مسئولین، بیشتر غفلت شده است.

سواحل کشورمان به تنهایی بالاخص دریای عمان و خاصه آن بخشی که در سواحل سیستان و بلوچستان واقع شده است دارای جاذبه های گردشگری طبیعی متعددی است.

همان طورکه می دانیم یکی از دغدغه های اصلی دولت همواره بحث اشتغال زایی، بخصوص در استان های کمتر توسعه یافته مانند سیستان و بلوچستان بوده و هست و از آنجا که این منطقه دارای نیروی کار متعهد است می توان با هدایت و مدیریت سرمایه گذاری بخصوص در بخش گردشگری با توجه به پتانسیل های بسیار بالای منطقه آنها را به فعل تبدیل کرد و زمینه اشتغال هزاران نفر در حاشیه سواحل استان را مهیا کرد.

امروزه مزیت ها و عواید حاصل از فعالیت های بندری و دریایی آن چنان گسترده است که بیشتر کشورهایی که به دریا دسترسی دارند آن را راهی برای تبدیل شدن به قدرت اقتصادی می دانند.

متأسفانه با وجود فرصت های بسیار مناسب در کشور برای گسترش سفرهای دریایی، تاکنون توجه چندانی به آن نشده است. این در حالی است که کشورهای دیگر با استفاده از ظرفیت های خود و به حداکثر رساندن امکانات موجود، صنعت گردشگری و حمل ونقل مسافر را به پشتوانه اقتصادی کشور خود تبدیل کرده اند. در بررسی نقاط ضعف گردشگری دریایی چند نکته مهم همچون ادغام مفهوم گردشگری دریایی و مسافرت دریایی، بیگانگی مردم با ظرفیت دریایی و دیگری نبود زیرساخت های متناسب با ظرفیت های موجود قابل بیان است.

مواردی که در دیگر مناطق دریایی جهان مورد توجه قرار گرفته است

البته شاید این ذهنیت ایجاد شود که گردشگری دریایی در کشورهای خارجی متفاوت با ایران اسلامی است اما نکته این است که که گردشگری دریایی در کشور اسلامی ایران نیز می تواند در چارچوب موازین اسلامی و اجتماعی حاکم بر جامعه و حتی فرهنگ بومی مردم منطقه رونق یابد. اتفاقا به این دلیل که ایران از امن ترین کشورهای دنیا در بحث گردشگری و از مقیدترین کشورها در بحث رعایت مسائل اخلاقی است، این صنعت بهتر از هر جای دنیا می تواند در چارچوب موازین اخلاقی رشد و توسعه یابد.

از سویی فرهنگ سازی می تواند نقش مهمی در توسعه فرهنگ گردشگری دریایی استان و کشورمان ایفا کند، چراکه فرهنگ مسافرت دریایی در ایران جز برای افراد ساحل نشین و بومی که نزدیک دریاها هستند و بین مناطق همجوار ساحلی تردد می کنند، شناخته شده نیست، البته در این بحث حفظ مباحث زیست محیطی سواحل نیز جای تأمل فراوان دارد. ایجاد اسکله های دریایی در مناطق چابهار، کنارک و زرآباد به عنوان نزدیکترین نقطه استان به تنگه هرمز و خلیج فارس، تفریحات سالم ساحلی، رستوران های دریایی، ایجاد مناطق حفاظت شده در دریا به منظور حفظ زیستگاه آبزیان و غیره می تواند جذابیت خاصی به سواحل چابهار، کنارک و زرآباد دهد، چیزی که متاسفانه هنوز مورد توجه بخش خصوصی قرار نگرفته است.

از طرفی راه اندازی موزه دریایی، رستوران های دریایی، آموزش راهنمایان تخصصی گردشگری دریایی، ایجاد غواصی در سواحل و غیره می تواند رونق بسیار ویژه ای به صنعت گردشگری دریایی دهد امکاناتی که هنوز در استان مان یا وجود ندارد و یا بسیار کمرنگ است.

از سویی صنعت لنج سازی کشور که اتفاقا بخش مهمی از آن در شهرستان کنارک فعال است، میراث بزرگی است اما این صنعت امروزه با تکنولوژی های روز دنیا مطابقت ندارد. از طرفی ساخت اسکله های ویژه گردشگری نیز ضرورتی است که باید به آن توجه ویژه شود. مناطق گوردیم کنارک و درک بخش زرآباد کنارک و گالک زرآباد در کنار مناطقی از چابهار از جمله مناطقی است که از جنبه های گوناگون دارای پتانسیل ایجاد اسکله های گردشگری هستند.

در چابهار، کنارک و زرآباد پدیده ای وجود دارد با عنوان «فیورت» یا شکستگی ساحل، وقتی در طول ساحل پیش می روید، در ابتدا دسترسی راحت به ساحلی ماسه ای و تمیز را دارید و بعد از آن و با فاصله ای بسیار اندک شکستگی های ساحلی با ارتفاع گاه تا صد متر می رسد که قابل شیرجه، سقوط آزاد یا پرواز با کایت است.

ما برای استفاده از این پتانسیل ها نیازمند مدیریتی هماهنگ هستیم و در واقع گردشگری یک سازمان هماهنگ است و ما می توانیم در حوزه های پژوهشی، شناسایی و هماهنگی متمرکز یا مناطق مناسب اکوتوریستی را معرفی کنیم. هم اکنون در سیستان و بلوچستان و بالاخص جنوب این استان باید روی «ترین های» منطقه تکیه کند و با بیان کردن امتیازات این «ترین ها» آنها را به برندی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی معرفی کرد: تنها بندر اقیانوسی، زیباترین و امن ترین سواحل کشور ، پاکیزه ترین سواحل کشور، و غیره.

باید با توجه به قابلیت ها، امکانات و جاذبه های طبیعی، فرهنگی و تاریخی سواحل استان، به آنها به مثابه فرصتی برای انواع مختلف گردشگری نگریسته شود که با یک برنامه ریزی حساب شده ملی و استانی، عایدات و منافع بسیاری برای این استان و کشورمان به ارمغان خواهد آورد.

توریست ساحلی، اکوتوریست و غیره تنها نمونه هایی از آنها هستند که با ارایه طرح و پروژه های مشخص و عملی حتی می توان سرمایه گذارهای خارجی را نیز برای این مهم جلب کرد.

البته این امر می بایست حتماً با توجه به شرایط محلی و زیست بوم و جغرافیای فرهنگی و طبیعی این مناطق صورت گیرد، به طوری که آسیبی به آنها نرسد، چرا که میراث فرهنگی و تاریخی ما نیاز به پاسداری و مراقبتی حساب شده دارد و گرنه خسارت وارده به آن ها قابل جبران نخواهد بود.

بد نیست بدانیم که مهم تر از میراث فرهنگی، میراث طبیعی ماست که متأسفانه پیش از این، مورد کم توجهی واقع شده است که باید با طرح ها و برنامه های کارشناسی و جامع زیست محیطی حفظ شود و برای نسل های آینده باقی بماند و تنها در آن صورت است که می توان به منافع حاصل از گردشگری آن خوشبین بود، که در این راه باید به طرح ها و نوآوری های جدید در برنامه ریزی ها توجه ویژه شود و جدی گرفته شوند.

به بیانی دیگر، تمام جنبه های مختلف گردشگری باید با در نظر گرفتن آسیب های زیست محیطی شان پیش روند و مواردی که راه چاره ای ندارند، از آن اجتناب کنند. به خصوص مناطق ساحلی که عمدتاً از توریست های تفریحی پر می شوند، باید آسیب های احتمالی و آلودگی های زیست محیطیِ خاکی، ساحلی و آبی را نیز از نظر دور ندارند و طرح های مشخص برای جلوگیری از آلودگی ها یا برطرف کردن شان داشته باشند.

فرهنگ میزبان نیز از اجزای اصلی اکوتوریسم است و مردمی که سال ها با روابط اجتماعی و فرهنگ خاص شان در یک منطقه زندگی می کنند، برای هر نوع تغییری از جمله باز شدن پای گردشگران به منطقه، باید در هر برنامه ای لحاظ شوند و حتی منابع فرهنگی به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری در نظر گرفته شوند، با علم به این که ارتباط بین فرهنگ و گردشگری بر کسی پوشیده نیست. آنها از یک سوی، رابطه ای دو جانبه با یکدیگر دارند؛ به طوری که فرهنگ و گردشگری از هم تأثیر می شپذیرند و از سویی دیگر، گردشگری سهمی مهم در توسعه فرهنگی دارد.

منبع سایت ایرانگردی