سفرنامه مجله مسافرتی سفرنامه ، تجربه سفر و سفرنامه
معرفی شهر تبریز ( قسمت اول )
شهر تبریز است و جان قربان جانان میکند سرمه چشم از غبار کفش میهمان میکند
شهر تبریز با قدمتی بیش از ۳۵۰۰ سال،مرکز استان آذربایجان شرقی ، با ۲۱۶۷ کیلومترمربع مساحت و با حدود دو میلیون نفرجمعیت، بزرگترین شهر شمال غرب کشور و سومین شهر بزرگ ایران بعد از تهران و مشهد میباشد. تبریز در زمان پایتختی صفویان، بعنوان پنجمین شهر بزرگ جهان شناخته میشد و همچنین بزرگترین، مهمترین و متجددترین شهر ایران در عصرقاجار بود. این شهر پایتخت سیاسی ایران در زمان خوارزمشاهیان، ایلخانان، چوپانیان، جلایریان، اتابکان، تیموریان، قره قویونلو، آق قویونلو، صفویان و پایتخت دوم (ولیعهد نشین) قاجاریان محسوب میشد. آب و هوای تبریز در زمستانها سرد و در تابستانها خنک و دلنشین میباشد.
نمای کلی مرکز شهر تبریز
نمای شمال غربی تبریز از ارتفاعات کوه عینالی (باند فرودگاه هم مشخص میباشد)
نمای شمال شرقی تبریز از ارتفاعات کوه عینالی (برج تجارت جهانی در عکس مشخص است)
نقشه کلی شهر تبریز
رای ورود به تبریز مسیرهای هوائی، ریلی و زمینی موجود است. فرودگاه بین المللی شهید مدنی تبریز (واقع در شمال غرب تبریز)که ازجمله فرودگاههای بزرگ کشور محسوب میگردد، روزانه چندین پرواز رفت و برگشت به تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، بندرعباس، جزیره کیش، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، دبی، شهرهای مختلف ترکیه و… دارد.
راه آهن تبریز (واقع در منتهی الیه غرب شهر) نیز یکی از قدیمیترین ایستگاههای راه آهن در کشور بوده و با ساختمان بسیار بزرگ و زیبا، روزانه شاهد حرکت چندین رام قطار رفت و برگشت به مسیرهای، تهران، قم، مشهد، جلفا، آنکارا و استانبول میباشد.
ایستگاه راه آهن تبریز
اما در مورد مسیرهای زمینی، سه جاده، جهت ورود و خروج به شهر، وجود دارد:
۱- مسیر شمال غربی که از جنب فرودگاه به طرف شهرهای شمالی و شمال غربی استان منتهی میگردد. مانند: جلفا و خوی
۲- مسیر جنوب غربی که بطرف شهرهای جنوبی استان منتهی میگردد. مانند: روستای تاریخی کندوان، ارومیه و شهرهای استان کردستان
۳- اما مهمترین آنها، جاده شرقی است که مسافران مسیر استانهای تهران، البرز، قزوین، زنجان و اردبیل، از طریق میدان امام علی (ع) میتوانند وارد شهر شوند.
ترمینال تبریز
در ابتدای ورودی شرقی به تبریز، میدان بسیار بزرگ و زیبائی بنام تبادل امام علی (ع) وجود دارد که در سمت راست، اتوبان شمالی (پاسداران)، در سمت چپ اتوبان جنوبی (شهید کسائی) و مستقیم بطرف مرکز شهر منتهی میگردد.
نقشه شرق تبریز و میدان امام علی (ع)
هتل های تبریز
هتلهای ۵ ستاره عبارتند از:
۱- هتل پارس: واقع در پارک ائل گلی، جنب اتوبان جنوبی.
شماره تماس: ۰۴۱۳۳۸۰۷۸۲۰ الی ۳۰
هتل پارس و تفرجگاه ائل گلی
۲- هتل شهریار: ابتدای بلوار ائل گلی
شماره تماس: ۳۳۲۹۱۴۲۰ الی ۲۹
هتل شهریار
۳-هتل کایا: جنب مرکز خرید لاله پارک در اتوبان پاسداران.
شماره تلفن رزرو: ۲۵۹۱۷۰۷۰-۰۲۱
هتلهای ۴ ستاره عبارتنداز:
۱ – هتل گسترش : چهار راه آبرسانی.
شماره تماس: ۳۳۳۴۵۰۲۱ الی ۴
۲ – هتل بین المللی تبریز: چهارراه آبرسانی بطرف دانشگاه.
شماره تماس: ۳۳۳۴۱۰۸۱ الی ۹
۳ – هتل پتروشیمی: بلواراستاد شهریار.
شماره تماس: ۳۳۲۸۵۸۵۹
۴-هتل آپارتمان بهبود: واقع درچهارراه باغشمال.
هتل ۳ ستاره:
هتل دریا: خیابان راه آهن-ایستگاه بابک
شماره تماس: ۳۴۴۵۹۵۰۱ الی ۸
هتلهای ۲ ستاره:
۱-هتل سینا: خیابان امام روبروی باغ گلستان.
شماره تماس:۳۵۵۱۶۲۱۱
۳-هتل آذربایجان: خیابان امام-چهارراه شریعتی-ابتدای شریعتی شمالی
شماره تماس: ۳۵۵۵۹۰۵۱ الی ۳
۴-هتل قدس: خیابان محققی-روبروی ترمینال قدیم
شماره تماس: ۳۵۵۶۸۰۹۸
۵-هتل سهند: خیابان امام-سه راه طالقانی
شماره تماس: ۳۵۵۵۲۵۴۵
هتل سهند
هتل کاسپین: خیابان امام چهارراه آبرسانی جنب زیرگذر فارابی
شماره تماس: ۳۳۳۶۵۶۵۱
هتل آپارتمان خانه کارگر:
شماره تماس: ۳۳۸۴۵۲۷۰
هتل آپارتمان سه ستاره استقبال: واقع در محدوده محوطه فرهنگی تاریخی مقبره الشعرا
شماره تلفن: ۳۶۵۵۰۸۰۰
هتلهای یک ستاره:
هتل مروارید: خیابان امام-روبروی باغ گلستان
شماره تماس: ۳۵۵۱۳۳۳۶ الی ۷
هتل مروارید و سینا در کنار هم
هتل ایران: خیابان راه آهن، جنب هتل دریا
شماره تماس: ۳۴۴۵۹۵۱۵ الی ۶
هتل کوثر: چهارراه شریعتی بطرف باغ گلستان
شماره تماس: ۳۵۵۳۷۶۹۱ الی ۳
هتل ارک:چهارراه شریعتی-کوچه ارک
شماره تلفن: ۰۴۱۳۵۵۳۱۳۳۶
هتل پارک: چهارراه شریعتی-روبروی فروشگاه فرهنگیان
شماره تلفن: ۳۵۵۵۱۸۵۲
هتل ایرانگردی و جهانگردی:پارک ائل گلی
شماره تلفن: ۳۳۸۴۵۲۷۰
هتل آپارتمانهای: رشدیه(۳۶۶۹۹۴۳۵)-ارس(۳۵۴۰۱۶۱۶)-آذرساتراب(۳۶۵۷۹۸۰۰)-خانواده(۳۶۶۵۱۳۴۰)
ظرفیت فعلی هتلهای تبریز حدود ۷۰۰۰ تخت میباشد که با توجه به احداث و افتتاح چند هتل ،پیش بینی میشود که تا سال ۲۰۱۸ میلادی تبریز پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی باشد و به ۱۵۰۰۰ تخت افزایش یابد.
نماد تبریز پایتخت گردشگری جهان اسلام در سال ۲۰۱۸
مجتمع تجاری لاله پارک و هتل کایا
مجتمع تجاری، تفریحی، اقامتی که در ضلع جنوب شرقی میدان فهمیده واقع در بزرگراه پاسداران واقع شده است. این مجموعه از دو بخش، شامل مرکز خرید و هتل پنج ستاره تشکیل شده است. هتل این مجموعه با عنوان: هتل کایا لاله پارک، دهمین شعبه از شعبه های گروه هتل های زنجیره ای کایا در ترکیه است. مجموعه لاله پارک با سرمایه گذاری «علی پولاد» که اصالتاً اهل تبریز و ساکن استانبول است،احداث شده است. وی در این پروژه ۸۰ میلیون دلار سرمایه گذاری کرده است.
هتل کایا لاله پارک
هتل این مجموعه با نام هتل کایا لاله پارک، در ۲۲ تیر ۱۳۹۵ به صورت رسمی افتتاح شد. این هتل در واقع دهمین شعبه از شعبه های گروه هتل های زنجیره ای کایا در ترکیه است. در طبقه همکف هتل، بخش هایی نظیر لابی، کافی شاپ مدرن و کتابخانه تعبیه شده است. یک رستوران و یک سالن کنفرانس به مساحت ۲۰۰۰ متر مربع با قابلیت تقسیم به سالن مجزا در طبقه اول و ۵ سالن کنفرانس کوچک در طبقه دوم با میانگین ۱۰۰ تا ۱۸۰ مترمربع مساحت از دیگر متعلقات هتل لاله است.
در ۱۱ طبقه بعدی این هتل نیز که اختصاص به اتاق ها و واحدهای اقامتی دارد، ۱۹۲ اتاق استاندارد ۳۵ متری، ۲۵ سوئیت ۶۴ متری و یک رویال سوئیت ۱۸۰ متری احداث شده است. طبقه فوقانی هتل نیز دارای یک رستوران بزرگ، یک مجموعه بزرگ ورزشی با مجموعه هایی چون استخر، سونا، جکوزی، سالن ماساژ، حمام ترک، سالن های ورزشی میباشد.
مجتمع تجاری لاله پارک
مجتمع تجاری این مجموعه در ۱۹ بهمن ۱۳۹۱ به صورت رسمی به بهره برداری رسید. این مجتمع، دارای ۱۲۶ باب واحد تجاری، هایپرمارکت به متراژ ۵۳۰۰ متر مربع، فضای بازی کودکان به متراژ ۱۴۰۰ متر مربع و ۷۰ سرویس بهداشتی مخصوص آقایان، خانم ها و افراد معلول است. همچنین مجهز به پارکینگ روباز و سرپوشیده با گنجایش ۱۲۰۰ خودرو و سرویس بهداشتی مخصوص نوزادان همراه با فضای شیردهی، ۱۲ عدد پله برقی، ۴ عدد رمپ برقی و اتاق کمک های اولیه در هر طبقه است.
نمای بیرونی و داخلی، مجتمع تجاری لاله پارک
هتل کایا ومجتمع تجاری لاله پارک در ابتدای اتوبان جنوبی (جنوب شرق تبریز) پارک بزرگ، معروف و بسیار زیبای ائل گلی (شاهگلی) قرار دارد.
پارک ائل گلی( شاهگلی)
ائل گولی یا شاه گلی یکی از مهم ترین گردشگاه های شهر تبریز است که در جنوب شرق آن و در ۷ کیلومتری مرکز شهر واقع شده است. شاه گولی به معنی “استخر شاه” ترجمه شده است. گول در زبان ترکی به معنی استخر می باشد. این پارک تا پیش از روی کار آمدن صفویان، بزرگترین منبع ذخیره آب جهت آبیاری باغ های مناطق شرقی تبریز تا دروازه تهران و تپلی باغ بوده است. در دوران قاجار در پیرامون استخر ائل گلی خیابان هایی جهت عبور و مرور احداث گردید و در جوار این معابر، درختان تبریزی، بید مجنون و گل‌های اطلسی متعددی در چندین ردیف جهت تزئین گردشگاه و پاکی آب و هوا کاشته شد. استخر ائل گلی با ۵٫۵ هکتار وسعت، گنجایش ۷۲۰۰۰۰ متر مکعب آب را دارد. این دریاچه پیشتر به سبب بزرگی و عظمت، شاه گلی (دریاچه بزرگ) نام داشته که پس از انقلاب اسلامی ایران به ائل گلی یعنی دریاچه مردم تغییر نام داده است. تپه نسبتا بلندی در بخش جنوبی دریاچه ائل‌گلی قرار گرفته که جنگل‌کاری شده و آبشارهای مصنوعی متعددی از این تپه به سمت داخل دریاچه سرازیر میشود. همچنین از ضلع جنوبی دریاچه تا مرکز آن و محل کاخ ائل‌گلی، خیابانی کشیده شده که عمارت کلاه فرنگی را به صورت یک شبه جزیره درآورده است. عمق دریاچه ائل گلی ۱۲ متر بوده و در محوطه آن قایقرانی انجام می شود. همچنین شهربازی (لونا پارک تبریز) و نیز مسافرخانه‌های متعددی در داخل این گردشگاه وجود دارد. عمارت کلاه فرنگی هشت ضلعی موجود در مرکز استخرکه به کاخ ایل گلی شهرت دارد، امروزه به صورت یک تالار پذیرایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ائل گلی در دوران حکومت سلطان یعقوب آق قویونلو احداث شده و در دوران سلطنت صفویان گسترش یافته است. قهرمان میرزا (هشتمین پسر عباس میرزا) نیز این پارک را تکمیل‌تر نموده و آن را به‌صورت یک گردشگاه سلطنتی برای درباریان قاجار درآورده است.
تفرجگاه ائل گلی تبریز
المان تبریز ۲۰۱۸ نصب شده در اطراف استخر ائل گلی تبریز
شهرک (کوی) ولیعصر
یکی از شهرکهای بزرگ، وسیع، پرجمعیت و از محله های بالای شهر تبریز محسوب می گردد. این کوی که همانند شهری کوچک است، از بلوارها، خیابان‌ها، میادین، بازارچه‌ها ،فروشگاههای بزرگ، لوکس و بوستان‌های بسیاری تشکیل یافته‌است. کوی ولیعصر در ناحیه شمال شرقی شهر واقع شده‌است. این کوی از جهت ارتفاع، یکی از مناطق مرتفع شهر محسوب میگردد. کوی ولیعصر پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بنا شده و بانی آن یکی از زمین‌داران بزرگ اهل خوی بود. حاج مرتضی رحیم زاده خویی که با خرید زمین‌های محله بارنج و با همکاری شهرداری، کوی ولیعصر را احداث کرد.
عابرگذر شهریار شهرک ولیعصر
فوران زندگی در تبریز
تبریز شهر نخستین‌هاست؛ نخستین مدرسه امروزی، نخستین مدرسه کودکان استثنایی ویژه دانش‌آموزان ناشنوا، نخستین چاپخانه، نخستین تراموا، نخستین شهرداری، نخستین آتش‌نشانی، نخستین کتابخانه به سبک جدید و ده‌ها نخستین دیگر.
اما این، همه داشته‌های تبریز نیست. این شهر با یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر جمعیت نه گدا دارد، نه معتاد کارتن خواب و به قول خیلی‌ها نه بیکار. بیکاری در تبریز عار است و دست هر شهروندی هم که از کار دور باشد، لااقل با دار قالی زندگی‌اش را پیش می‌برد. زمانی با یزید بسطامی به مرید خود شیخ ابواسحاق ابراهیم جوینانی که به تبریز می‌رفت، گفته بود: «تبریز سردسیر است. مردم سردسیر را عقل معاش میباشد.» اگرچه در این حرف با یزید، نقد به عقل معاش دیده میشود اما واقعیت این است که همین عقل معاش تبریز را به یکی از ۱۰۰ جهانشهر زیبای دنیا تبدیل کرده است؛ شهری با کوچه‌ها و خیابانهای تمیز، شهری پر از جنب و جوش، شهری امن.
چندی پیش سازمان ملل، تبریز را به عنوان یکی از ۱۰۰ جهانشهر دنیا و به عنوان بهترین شهر ایران معرفی کرد. معیارهای سازمان ملل برای ارزیابی شهرها عبارتند از: ساختمان‌های مدرن و زیبای فراوان، خطوط هواپیمایی پیشرفته، طبیعت زیبا و بکر، غذاهای لذیذ، مساجد زیبا، بناهای تاریخی، پاکیزگی، تناسب حاشیه و مرکز و…
تبریـز در سال ۱۳۹۴ نیز به عنوان بهترین «شهر هوشمند» کشور و برای سومین سال متوالی به عنوان پاکیزه‌ترین شهر ایران معرفی شد. البته پیشتر نیز سازمان بهداشت جهانی تبریز را به عنوان بهداشتی‌ترین شهر ایران معرفی کرده بود. برای پی بردن به درستی این عناوین نیازی به آمار و ارقام نیست؛ کافی است گشتی کوتاه در خیابانهای این شهر بزرگ بزنید؛ اگر زباله‌ای دیدید جایزه دارید. همه جا از تمیزی برق می‌زند و این حس خوشایند را به شما منتقل میکند که شما در شهری زنده هستید. زنده‌ترین شهر ایران. این گفته فرد ریچاردز انگلیسی است که زمان پهلوی اول از همه شهرهای ایران بازدید کرد. ریچاردز که عضو انجمن حکاکان و نقاشان سلطنتی نیز بود وقتی به تبریز رسید، گفت: «اینجا زنده‌ترین بخش ایران است.»
ریچاردز نوشت که در همه شهرهای ایران دیوارها ترک دارند و پل‌های روی جوی‌ها را میشود با یک لگد خراب کرد. اما دیوارهای تبریز، تنها دیوارهای کشور بودند که ترک نداشتند. همان دیوارهایی که پیش از آن شهر را از حمله مغول در امان نگاه داشته بودند.
«باربرها و قاطرچی‌ها وقتی از رودخانه عبور می‌کنند و بارشان را تحویل می‌دهند، هنگام برگشت گل و لای رود را در خورجین‌ها می‌ریزند و جای دیگری می‌برند که بستر رود همیشه تمیز باشد.»
عکسهایی از شهر تبریز
چرا تبریز شهر نخستین‌هاست؟
از تعریف و تمجیدها که بگذریم، به نظر شما چرا تبریز معتاد و گدا ندارد؟«تبریز موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای در شمال‌غرب کشور دارد و به نوعی دروازه تمدن شمال کشور به حساب می‌آید. قرار گرفتن در مسیر ترانزیتی قفقاز و عثمانی‌ها به اروپا، این شهر را با تحولات جدیدی روبه‌رو کرد و خیلی زود تمدن اروپا از تبریز وارد کشور شد.
در تجارت نیز، بازار تبریز به عنوان بارانداز کالای وارداتی و صادراتی از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده و هست. رفت و آمد خارجی‌ها به سبب تحولات سیاسی و اقتصادی موجب پیشرفت‌های شگرفی در این شهر شد. مثل تأسیس نخستین شهرداری، آتش‌نشانی ، مدرسه ،چاپخانه ، کتابخانه و دیگر پیشرفت‌ها.»
چرا تبریز گدا ندارد؟ مگر میشود شهری با این جمعیت میلیونی گدا نداشته باشد؟ درهمین تهران (پایتخت جمهوری اسلامی ایران) بیش از ۵ هزار گدا وجود دارد. آمارهای رسمی این را می‌گوید و همه می‌دانیم که گدایی در پایتخت چه شغل رو به رشدی است.
و اما جواب: مشارکت اجتماعی و فرهنگی مردم تبریز از دیرباز زبانزد خاص و عام بوده و هست. از۵۰-۶۰ سال پیش، سازمان‌های مردم نهادی در این شهر به وجود آمد که وظیفه آنها شناسایی انسانهای فقیر بود. این سازمانها با کمک خیرین، جمع‌آوری کمک‌های مردمی ، صدقات و نذورات، به صورت سازمان یافته به فقرا کمک می‌کردند و می‌کنند . به همین سبب است که شما در این شهر گدایی نمی‌بینید. فرهنگ غالب مردم تبریز، تلاشگری و کار است و تبریزی‌ها عار می‌دانند که دست‌شان را جلو کسی دراز کنند.
مردم به خیریه‌ها اعتماد کامل دارند و خیریه‌ها، کمک‌هایشان را چراغ خاموش، به نیازمندان می‌رسانند. اگر گدایی هم در شهر رؤیت شود، گدایی است که گذرش به تبریز افتاده و بومی این شهر نیست و آن را هم با گزارش مردم در کمترین زمان، از سطح شهر جمع‌آوری می‌کنند، چون مردم تبریز به این موضوع حساسیت دارند. مردم هم به هیچ وجه به کسانی که در معابر، کوچه و خیابان گدایی کنند کمک نمی‌کنند و در واقع در فرهنگ‌شان نیست به کسی که نمی‌دانند آیا نیازمند است یا نه ،کمک کنند. از طرفی کمک‌های خود را به همین خاطر به خیریه‌ها می‌دهند تا به دست نیازمند واقعی برسد.»
یکی از دوستان تبریزی، در باب گدا نداشتن شهرشان می‌گوید: «گدایی در تبریز معنایی ندارد. جماعت اینجا از این کار نفرت دارند. اهالی این شهر در هر مراسمی به صندوق‌های خیریه کمک می‌کنند تا پول‌ها به افراد نیازمند برسد. در شب‌های محرم یا ماه رمضان وقتی برق‌ها را برای عزاداری خاموش می‌کنند آخر مراسم و در آن تاریکی یکی از ریش سفیدها صندوقی را به دست می‌گیرد و در بین جمعیت می‌چرخاند. برخی داخلش پول می‌ریزند و اگر کسی هم نیاز داشته باشد از آن برمی‌دارد بدون آنکه کسی ببیند. جماعت شهرمان با این کار دست همدیگر را می‌گیرند تا کسی از سر فقر دستش را جلو این و آن دراز نکند. مثال دیگری بزنم؛ چند شرکت بزرگ و سرشناس تبریز، از سال‌ها پیش نهادی تأسیس کرده‌اند که هر ماه به نیازمندان کمک کنند. خیلی از کارخانه‌های این شهر بین خودشان سهمیه‌بندی کرده‌اند که معلولان را در کارخانه‌شان استخدام کنند. به هرحال همه جا فقر و بیکاری هست اما اینجا به خاطر روحیه و فرهنگ بالای مردم کمتر.
تبریز شهر بدون معتاد
محال است در تبریز معتادی ببینید که از شدت خماری روی زمین ولو شده باشد. تردد معتاد متجاهر در تبریز معنایی ندارد. اگر معتادی رویت شود در کمتر از چند دقیقه بازداشت میشود. بر همین اساس در طول این سال‌ها از جمع‌آوری معتاد‌های تابلو، از همه شهرها شنیده‌ایم جز تبریز. یادم می‌آید ۳ سال پیش ، در حاشیه شهر معتادی را دیدم که نشسته بود و گدایی می‌کرد. جوانکی بلند گفت: «پلیس، پلیس» مرد معتاد از ترس و بدون اینکه نگاه کند که آیا پلیسی در کار هست یا نه، با آن حال نزار چنان می‌دوید که اگر مسابقه دو سرعت بود، حتماً مقام اول تا سوم را کسب می‌کرد.
مردم و مسئولان از گذشته‌های دور، اجازه رفت و آمد معتادان کارتن خواب را نمی‌دادند و مرکز کوچکی برای آنها تدارک دیده شده بود. اخیرا کمپی در یکی از مناطق مناسب با بهترین امکانات ساخته شد و هم اکنون هم ۳۲۰ معتاد در آنجا در حال درمان هستند. با اطمینان بگویم، در تبریز حتی یک معتاد تابلو در سطح شهر وجود ندارد.
تبریز شهری با آمار کمترین بیکاری
تنها شهری که هیچ تبعه خارجی حق کار در آن را ندارد تبریز است. مردم این شهر، آب‌شان تنها با خارجی‌هایی که برای گردش یا درمان آمده‌اند، به یک جوی می‌ریزد نه غیر آن. شاید به این دلیل است که نرخ بیکاری در تبریز بر خلاف استانهای دیگر که اغلب بیش از ۱۰ درصد است، پایین‌تر است. یعنی چیزی نزدیک به ۷/۷ درصد. همچنین تبریز در جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی، رتبه اول کشور را به خود اختصاص داده است.
وب سایت معماری و شهرسازی skyscrapercity که به دنبال معرفی زیباترین شهرهای دنیاست، حالا تصویری زیبا از تبریز در صفحه نخست خود گذاشته. شهری که با امتیاز ۴/۱۴ از مجموع ۵ امتیاز در جایگاه خوبی در میان شهرهای زیبای دنیا قرار گرفته است. شهری پاکیزه، زیبا، امن، بدون معتاد خیابان خواب با کمترین میزان بیکاری و بالاترین میزان جذب سرمایه، کمترین اتکا به بودجه‌های دولتی و بیشترین و طولانی‌ترین تجربه در زمینه سازمان‌های مردم نهاد. شهری که زنده‌ترین شهر ایران است.
تمثال دکتر مبین(پدر جذامیان ایران) در خیابان ۱۷ شهریور
میدان شهرداری یا برج ساعت تبریز
میدان شهرداری (ساعت)، در مقابل عمارت شهرداری تبریز معروف به «ساختمان ساعت» واقع شده‌است. مردم به این میدان «ساعات قاباغی» (جلوی ساعت) می‌گویند.
این میدان در تقاطع خیابانهای ارتش و امام خمینی قرار دارد. وجه تسمیه این میدان به سبب شهرت ساعت تعبیه شده برروی کاخ شهرداری تبریز است.
برج ساعت شهرداری تبریز در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی در محله نوبر به دستور حاج ارفع الملک با نظارت مهندسان آلمانی به سبک بناهای کشور آلمان احداث گردیده است.
این میدان تا سال ۱۳۲۴ چهارراه بود. در زمان حکومت سید جعفر پیشه وری میدان آن ساخته شد و تندیس نیمتنه باقرخان سالار ملی در آنجا نصب شد. پس از سقوط پیشه وری مجسمه محمدرضاشاه را در آنجا قرار دادند. این میدان از میادین اصلی شهر تبریز به‌شمار می‌رود.
عمارت شهرداری ،موزه شهر و میدان ساعت
لیست موزه های تبریز با شماره تلفن و آدرس آنها:
۱- موزه آذربایجان
شماره تماس : ۳۵۲۶۱۶۹۶
خیابان امام- جنب مسجد کبود
۲-موزه مشروطه
۳۵۲۳۷۹۵۲ شماره تماس:
خیابان شهید مطهری- روبروی مسجد جامع- خانه مشروطه
۳- موزه ادبی استاد شهریار
شماره تماس: ۳۵۵۵۸۸۴۷
خیابان ارتش جنوبی- کوچه مقصودیه- خانه استاد شهریار
۴- موزه تاریخ طبیعی
شماره تماس: ۳۳۳۴۳۵۱۳
چهارراه آبرسانی- ابتدای خیابان آزادی- جنب اداره کل محیط زیست
۵- موزه قاجار
شماره تماس: ۳۵۲۳۶۵۶۸
خیابان ششگلان- جنب بیمارستان کودکان- پشت مدرسه شیخ عطّار
۶- موزه سفال (خانه سفال)
شماره تماس :۳۵۲۴۲۴۵۸
خیابان شمس تبریزی- ایستگاه گرو- کوچه صرافلار
۷- موزه سنجش
شماره تماس:۳۵۵۴۲۴۵۸
خیابان امام خمینی- کوچه مقصودیه- پشت عمارت شهرداری- بن بست سلماسی
۸- موزه قران و کتابت
شماره تماس:۳۵۲۵۲۷۳۳
خیابان دارائی- میدان صاحب الامر- بنای صاحب الامر
۹-سایت موزه عصر آهن
شماره تماس:۳۵۲۵۷۴۶۹
خیابان امام خمینی، بعد از مسجد کبود نرسیده به چهارراه شهید بهشتی، انتهای خیابان کهنه
وشهرداری ۱۰- موزه شهر
شماره تماس:۳۵۵۲۹۱۹۸
خ. امام خمینی- میدان ساعت – ساختمان شهرداری
۱۱- موزه ارامنه
خیابان شریعتی- جنب کلیسای مریم مقدس
۱۲-موزه محرم
۱۳-موزه کاریکاتور
۱۴-موزه آثار استادبهتونی
۱۵-موزه شهدا
۱۶-موزه موسسه تاریخ و فرهنگ
در اینجا به عنوان نمونه، به معرفی ۴ موزه معروف تبریزمیپردازم.البته این موضوع به هیچ وجه به معنی کم ارزش بودن سایر موزه ها نیست.
موزه شهر
در طبقه زیرزمین کاخ(عمارت) شهرداری تبریز واقع شده است. این موزه که به عنوان نخستین و تنها موزه تاریخ شهرداری‌های ایران مطرح است، پس از کشور چین، در ردیف اولین موزه‌های شهرداری‌های جهان نیز قرار دارد. این موزه، در سال ۱۳۸۶ و همزمان با یکصدمین سالگرد تاسیس نخستین بلدیه (شهرداری) ایران در تبریز و در ۸۰۰ متر مربع و با هزینه یک میلیارد و صد میلیون ریال راه اندازی شده‌است.
موزه شهر تبریز، شامل تالارهای مختلفی چون تالار دوربین‌های قدیمی، تالار دفاع مقدس، چاپ و نشر، فرش، هنرهای معاصر، خط و خوشنویسی، تالار حکمت و چندین تالار دیگر است.
در این تالار، فرش‌ها و قالی‌هایی با قدمت ۱۱۰ سال به نمایش گذاشته شده‌اند. ۱۲ تخته فرش موجود در این مجموعه مربوط به فرش‌هایی است که از زمان تاسیس عمارت شهرداری تبریز تا سال ۱۳۲۰ به دستور ارفع‌الملک جلیلی بافته شده است.
موزه آذربایجان
موزه آذربایجان یکی از مهم ترین موزه‌های ایران است که در خیابان امام و درجوار مسجد کبود قرار گرفته است. دراین موزه که به عنوان دومین موزه تاریخی ایران پس از موزه ملی تهران شناخته می شود ،آثار متعلق به دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی به نمایش گذاشته شده اند.
موزه آذربایجان تبریز در سال ۱۳۴۱ مورد بهره برداری قرار گرفته و در حال حاضر با سه سالن نمایش به ابعاد ۳۷ در۱۲ متر و چند اتاق اداری و کتابخانه، یکی از بزرگترین موزه های کشور است. زیر بنای موزه آذربایجان ۲۴۰۰ مترمربع می باشد. این موزه با دارا بودن ۲۳۰۰ قطعه اشیاء عتیقه و هنری ثبت شده و بیش از یک هزار شیء غیر ثبتی در مرکز توجه دوستداران فرهنگ و هنر کشورمان و جهانگردان خارجی قرار دارد .
نمای ورودی موزه آذربایجان
موزه و یا خانه مشروطه
یکی از خانه‌های تاریخی و موزه‌های شهر تبریز است که در محله راسته‌کوچه، واقع در غرب بازار تبریز (رو بروی مسجد جامع) قرار گرفته‌است. این بنا به سبک معماری دوره قاجار ساخته شده و ملک شخصی حاج مهدی کوزه‌کنانی بوده‌است.
انقلابیون مشروطه خواه، پس از به توپ بسته شدن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه ، در خانه حاج مهدی کوزه‌کنانی جمع شده و به همفکری می‌پرداختند. همچنین این مکان محل تشکیل نشست‌های انجمن تبریز و مرکز فرماندهی مجاهدان در طی محاصره۱۱ ماهه تبریز و نیز مرکز تصمیم‌گیری برای پایین‌آوردن پرچم‌های تسلیم در برابر شاه قاجار بوده‌است. از افراد مهمی که در این مکان به فعالیت و همفکری پرداخته‌اند می‌توان ستارخان، باقرخان، ثقهالاسلام تبریزی، حاجی میرزا آقا فرشی و بنیان‌گذار این مجموعه، حاج مهدی کوزه‌کنانی را نام برد.
تندیس‌هایی از ستارخان، باقرخان، حسین خان باغبان، حاج علی دواچی، ثقه الاسلام تبریزی، حاج علی ختایی، هوارد باسکرویل، کربلایی علی موسیو، شیخ علی اصغر لیلاوایی، آخوند خراسانی، علی اکبر دهخدا و زینب پاشا (تنها زن در صفوف مشروطه خواهان) به همراه مهرهای مختلف گروه‌های انقلابی از اشیاء تاریخی خانه مشروطه می‌باشند.
موزه مشروطه نیز پس از ایجاد تغییراتی در تالارها و اتاق‌های خانه مشروطه و به نمایش درآوردن اسناد تاریخی مربوط به انقلاب مشروطه در سال ۱۳۷۵ شمسی تأسیس شده‌است. از مهمترین آثار تاریخی این موزه می‌توان به سلاح کمری ستارخان، فرش مشروطه، وسایل شخصی سران مشروطه و دیگر مدارک مرتبط با انقلاب مشروطه اشاره کرد.
موزه مشروطه
موزه قاجار
این موزه در محل خانه امیرنظام گروسی و در محله ششگلان واقع شده است. موزه قاجار در سال ۱۳۸۵ شمسی پس از مرمت و بازسازی، به‌طور رسمی راه‌اندازی شد.
خانه امیرنظام گروسی که در دوره ناصرالدین شاه و در زمان پیشکاری امیر نظام گروسی و توسط وی ساخته شده‌است در سال ۱۳۷۰ توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری شد. پس از مرمت و بازسازی بنا، با حفظ ویژگی‌های معماری و شاخص‌های سنتی بنا به عنوان موزه قاجار مورد استفاده قرار گرفت. این موزه در نزدیکی مقبره الشعرا تبریز که مدفن بیش از ۴۰۰ شاعر نامی از جمله شهریار، قطران، اسدی طوسی، فاریابی و ثقهالاسلام است، قرار دارد.
عمارت امیرنظام در دو طبقه و با زیربنای ۱۵۰۰ مترمربع ساخته شده‌است. ساختمان، مشتمل بردو حیاط اندرونی و بیرونی است که باغچه‌ها و حوضها، زیبایی آن را دو چندان میکند. ۱۶ ستون با سرستونهای زیبا، ایوان سراسری را نگهداشته‌اند. در طبقه بالا پنجره‌های مشبک ارسی با شیشه‌های رنگی، گچبریهای نمای شمالی و جنوبی و همچنین آینه کاریها و گچبریهای تالارهای داخلی وطنبی‌ها به زیبایی مجموعه می‌افزایند و در زیرزمین، حوضخانه وسیعی وجود دارد که یکی از زیباترین قسمتهای بنا است. ستونهای استوار حوضخانه و آجرکاری سقف آن نیز بسیار چشمگیر است.
تالارهای طبقه اول: تالار سکه، تالار بافته، تالار چینی، تالار آبگینه، تالار فلزات، تالار موسیقی و تالار خاتم. تالارهای زیرزمین: تالار سنگ، تالار اسلحه، تالار رجال و فرامین، تالار معماری و شهرسازی، تالار قفل و تالار فانوس.
موزه قاجار
مسجدجامع تبریز
این مسجد از ابتدای تأسیس، مسجد جامع شهر تبریز بوده و بازار تبریز، گرداگرد آن شکل گرفته‌است.مسجد جامع تبریز مربوط به دوره سلجوقیان تا دوره قاجار است و درخیابان شهید مطهری واقع شده است.
قدیمیترین بخش آن شبستان وسیعی است از تاق و گنبدهایی برفراز ستونهای هشت‌گوش آجری که زینت‌بخش آن گچبریهای ظریف و هنرمندانه دوره روادیان (مقارن سلجوقیان) است. این مسجد در دوره ایلخانان مغول موردتوجه و تعمیر بوده و بخش‌هایی به آن افزوده شده‌است. محراب رفیع گچ‌بری شده، یادگار آن دوره میباشد.
در دور حکومت آق‌قویونلوها در آذربایجان گنبدی رفیع مزین به انواع کاشیکاریهای معرق به وسیله «سلجوق‌شاه بیگم» زن اوزون حسن در بخش شمالی آن احداث شده که هنوز هم پایه‌ها و گوشه‌هایی از کاشیکاریهای آن باقیمانده است.
در زمین‌لرزه سال ۱۱۹۳ ه.ق که بسیاری از بناهای تبریز آسیب دید، این مسجد نیز از خرابی مصون نماند. مسجد فعلی با پایه‌های متین و پوشش طاق و چشمه بعد از زلزله در اوایل حکومت قاجار و توسط «حسینقلی‌خان دنبلی» حاکم وقت بنا شده‌است و از آثار مهم دوره قاجاریه میباشد.
مسجد جامع تبریز
مقبره الشعرا
یکی از گورستان‌های تاریخی شهر تبریز که در محله سرخاب واقع شده است. مقبرهالشعرا هم‌اکنون در پیرامون تکیه حیدر در تقاطع خیابانهای ثقهالاسلام، عارف و در ضلع شرقی بقعه سید حمزه و مقبره قائم مقام و ملاباشی قرار دارد.
قدیمیترین اشاره به این گورستان در کتاب نزههالقلوب تألیف حمدالله مستوفی در سال ۷۴۰ ه.ق میباشد.
به‌دلیل متروک‌شدن مقبرهالشعرا پس از زمین‌لرزه سال ۱۱۹۳ ه.ق و به دلیل مدفون شدن بسیاری از شاعران و عارفان بزرگ در این گورستان، در شهریور ۱۳۵۰ خورشیدی، مسابقه‌ای برای طرح یک بنای یادبود در مقبرهالشعرا توسط روزنامه‌های اطلاعات و کیهان و مجله یغما برگزار گردید و درنهایت،پیشنهاد «غلام‌رضا فرزان‌مهر» برگزیده شد و عملیات احداث بنای یادبود آغاز گردید. هم اکنون این بنای یادبود، نماد مقبرهالشعرا و یکی از نمادهای شهر تبریز محسوب میشود.
جمهوری آذربایجان در مسابقات آواز یورو ویژن ۲۰۰۹ از تصویر مقبره الشعرا به عنوان یکی از نمادهای خود استفاده کرد. بیش از ۴۰۰ شاعر، عارف و رجال نامی ایران و کشورهای منطقه، از ۸۰۰ سال پیش به ترتیب یکی پس از دیگری در اینجا به خاک سپرده شده‌اند.
از معروفترین آرمیدگان در مقبره الشعرا می‌توان به افراد زیر اشاره کرد: اسدی طوسی، استادسید محمدحسین بهجت تبریزی ملقب به شهریار، خاقانی شروانی، ظهیر فارابی، قطران تبریزی، لسانی شیرازی، همام تبریزی، انوری ابیوردی، شیخ محمد خیابانی، ثقه السلام تبریزی، تاج الدین منشاوی، دکتر مهدی روشن ضمیر، استاد میرزاطاهر خوشنویس، شاهپورنیشابوری و …..
مقبره الشعرا
خیابان تربیت
این خیابان در سال۱۳۰۸ ه.ش، زمانی که محمدعلی خان تربیت، شهردار تبریز بود، همزمان با خیابانهای فردوسی،منجم ،خاقانی ،منصور و باغ گلستان ساخته شد و بنام وی نامگذاری گردید. قبل از سال ۱۳۰۸، این گذرگاه شاخه ای از جاده ابریشم بوده و از شهرت و اعتبار جهانی برخورداربود. هم اکنون بصورت عابرگذر در آمده وبعلت قرار داشتن در نزدیکی بازار تبریز با مغازه های گوناگون، یکی از مراکز بزرگ و معروف خرید کیف و کفش تبریز محسوب میگردد.
عابرگذر تربیت و المانهای قدیمی در میان آن
در ابتدای ورودی عابرگذر تربیت ، اخیرا نماد جدیدی از یکی از ۸ دروازه تبریز (“نوبار قاپیسی” یا “دروازه نوبر”) احداث شده و جنب آن یکی از حمامهای قدیمی تبریز بنام حمام نوبر قراردارد.
دروازه نوبر
پیشینه تاریخی حمام نوبر
داخل سفره خانه نوبر(شهریار)
در عکس –نقشه پائین ، موقعیت ۸ دروازه قدیمی در بافت مرکزی همراه با موقعیت و نام چند هتل و جاذبه گردشگری مشخص شده است.
موقعیت ۸ دروازه قدیمی تبریز
مسجد کبود
یکی از شاهکارهای معماری دوره اسلامی ، مسجد کبود است. این بنا با نامهای مختلف از جمله گوی مسجد (به ترکی همان مسجد کبود)، مسجد شاهجهان، عمارت و مسجد مظفریه معروف و مشهور بوده است. بانی مسجد، ابوالمظفر جهانشاه بن قره یوسف از امرای قراقوینلو بود ولی نظارت ساخت مسجد زیرنظر همسرش جهان بیگم خاتون و یا به عقیده برخی از مورخین دخترش صالحه بوده است. در کتیبه‌های باقی مانده از این بنا تاریخ پایان این مسجد سال ۸۷۰ ه.ق است. متاسفانه این بنا در زلزله سال ۱۱۹۳ ه.ق تبریز ویران شد. تمام سقف فرو ریخت و تمامی دیوارها را خراب کرد ولی آنچه از این بنا باقی مانده در نوع خود بی نظیر است و به علت کاشیکاری معرق ، تلفیق آجر ، کاشی ، رنگهای بسیار متنوع کاشیها، لقب فیروزه جهان اسلام بخود گرفته است.
سردر ورودی مسجدکبود
موقعیت برخی از جاذبه های گردشگری بافت مرکزی تبریز در عکس –نقشه پائین مشخص شده است.
موقعیت برخی جاذبه های گردشگری تبریز در بافت مرکزی شهر
ارک علیشاه
ارک علیشاه تبریز، در خیابان امام خمینی (ره)سه راهی طالقانی، بطرف میدان شهرداری واقع شده است.
بنای ارک تبریز در قرن هشتم ه.ق توسط تاج الدین علیشاه وزیر الجایتو ساخته شد . قسمت جنوبی آن دارای طاقی بزرگ بوده که فرو ریخته است. عرض این بنا سی متر و ارتفاع آن ۲۶ متر است . عرض دیوارها ۱۰ متر و داخل آنها مرکب از دو دیوار عریض است که توسط طاق هایی به هم اتصال یافته است.
این بنا در دوران قاجار مبدل به انبار غلات ومخزن مهمات گردید وحصاری دور آن کشیده شدونام ارک یافت. ارک در دوران مشروطیت به دست مشروطه خواهان افتاد ودر نتیجه باعث تقویت موضع آنان شد . در سال های قبل از انقلاب تبدیل به باغ ملی یا گردشگاه عمومی شده بود وهم اکنون از محوطه این اثر باستانی به عنوان مصلی استفاده می شود.
منبع:لست سکند
