سفرنامه یزد روستای سریزد

سفرنامه یزد روستای سریزد

سریزد دروازه تاریخ

سریزد

دروازه “فرافر” مینامندش،دیوار ترک خورده آجری که در پهنای دشت کویر هزار سال است که در سکوت به تنهایی بار تاریخ پرشکوه سرزمینش را حفظ کرده است تا ترک و تازی و مغول نتوانند فتحش کنند. فرافر مینامندش این مطلع دیوان باشکوه تاریخ ایساتیس.که روزگاری دروازه عبور مردمانی بوده از سلاله من و تو به سوی تاریخ.

سریزد1

فرافر شهری بوده پررونق که تا قبل از اسلام دروازه اش گامهای دوست را درود میداده به سوی ایساتیس و دشمنان را بدرود میگفته خارج از حریم مهر خاوری.روح پارسی در خاکهایی از جسم و تن پیشینیان ما آجر به آجر و خشت به خشت روی هم رفته تا دروازه ای چنین باشکوه را بر سر در شهری ناپیدا و گم در تاریخ به نام فرافر رقم زند و فرافر از هخامنشیان تا قاجار در گرذش روزگار چرخیده و امروز سریزد نامیده شده است.

و خدا میداند که در این سرزمین مهر خاوری چه مهریارانی سر بر گوش این دروازه نجوا کرده اند و چه مهربانانی جان برای حفظ این دروازه گذاشته اند تا فرافر بعد از قرنها چنین  ترک خورده و رنجور اما با سری برافراشته مقدم ما را گرامی بدارد تا از یاد نبریم تاریخ پرشکوه فرافر؛دروازه ایساتیس ؛ را…

سریزد2

درباره سریزد

برگ اول دیوان پرشکوه سرزمین یزد همینجاست.سریزد روستایی است در ۲۸ کیلومتری جنوب غربی شهر یزد و در محور یزد-کرمان که روزگاری از رونق و شکوهی بیهمتا برخوردار بوده.میگویند سریزد ابتدای شهر یزد بوده و تاریخ یزد از این نقطه آغاز می شود.در پیش از اسلام اما ،فرافر مینامیدندش.

دروازه فرافر

وقتی اعراب به اینجا حمله میکنند مردم فرافر حاضر به قبول اسلام نشده و بر دین خود پافشاری می ورزند.زد و خوردهایی بین مردم فرافر و اعراب سرانجام مردم را از پا میندازد.فرافر زیر لگد سم اسبان ناپدید میشود تا پس از دو قرن سکوت کم کم با صدایی دیگر و این بار به نام سریزد سربلند کند.در دوران سلجوقیان و ایلخانیان و صفویان اوج رونق خود را میگذراند تا اینکه کم کم زیر سایه نام یزد از یادها میرود…حالا ما از دروازه فرافر گذشته ایم و پا به سریزد گذارده ایم…

دروازه تاریخ

سریزد تماما آثار باستانی است.وقتی در کوچه های خلوت آن قدم برمیدازی و به هرسو که نگاه میکنی سر هر کوی و برزنی آثاری قدیمی از قرنها قبل توجهت را به خود جلب میکند.سریزد شبیه  یک نمونه کوچک اما کامل از الگوی تمام شهرهای کویری ایران است.تمام عناصری که شالوده زندگی کویری را تشکیل میدهند در گوشه و کنار سریزد وجود دارد.گنبدهای آجری ،یخچالهای طبیعی کویر ،آب انبارهای عمیق و پاشیر و سرشیر و بادگیرهای مدور بر سر خانه های چندین صدساله.

سریزد دروازه تاریخ

و از دوران باشکوه ساسانیان همین چاپارخانه را بس که نشان میدهد روزگاری اینجا محل عبور و گذر کاروانیان بسیار و تاخت اسبان چاپارها بوده است.روزگاری که اینجا از سر راه جاده ری میگذشته و هزار هزار کاروان با بار اشرفی و حریر و ترمه و قالی از آن میگذشتند…

چاپارخانه خشتی هنوز با برجکهای نگاهبانیش سرپا ایستاده گرچه داخل آن به طویله احشام تبدیل شده است!!!

دروازه تاریخ 1

صدای اذان ظهر میاید از جایی نزدیک.مسجد جامع روستاست که قدمتش به گذشته هایی دور برمیگردد اما در هر دوره ای مرمت شده و امروز کاملا مورد استفاده اهالی روستا قرار میگیرد.

تاریخ

بر بدنه کاهگلی دیوار آن کتیبه ای از دوران قاجار به چشم میخورد که مرمت مسجد را به زمان “پادشاه فلک بارگاه،ناصرالدین شاه قاجار” نسبت میدهد.

کاروانسرای رباط نو

دروازه سریزد

اما چرا این روستا که انقدر خوب ابنیه آن مرمت شده اند بی رونق و ساکت است.انگار هیچ کس در هوای روستا نفس نمیزند.آن سوی مسجد نگاهمان به کاروانسرای “رباط نو” میفتد.در میزنیم شاید داخل کاروانسرا زندگی حضور داشته باشد.کسی در را میگشاید و مردی با لبخندی بر لب و آغوشی پر از حس میزبانی ما را به درون دعوت میکند.شنیده بودیم که روستای سریزد را روستای دوستی نیز مینامند از بس مردمانی دارد از جنس نازنین رفاقت مردمانی مهربان که در گذر تاریخ سرزمینشان مهر اصالت  خورده اند و شیر پاک!

سریزد4

داخل کاروانسرا بسیار تمیز و آراسته اما سرد است.خوب مرمت شده و اطاقهایش را به مسافران کرایه میدهند.داخل اطاقها هم نهایت پاکیزگی و آراستگی را دارد.آنچه که در این فصل سال ما را برای یک شب ماندن تشویق میکند کرسیهای گرم و نرمی است که داخل هر اطاق با لحافی سنگین،رنگ خواب میدهد.

سریزد5

اما وقت نداریم باید بگذاریم و بگذریم.قافله شتران زنگوله دار ما را تشویق به رفتن میکنند.ساربان محمل پایین گذاشته و شترهایش را در اختیار کاروان ما میگذارد. هریک سوار شتری شده و افتان و خیزان پا بر سرزمین تفته سریزد گذاشته و به سوی قلعه قدیمی آن سرازیر میشویم.

قلعه سریزد

دروازه تاریخ 2

قلعه سریزد یکی از زیباترین آثار قدیمی شهر است.خیلی خوب مرمت شده و توسط یکی از اهالی روستا به گردشگران معرفی میگردد.این قلعه یکی از عظیم ترین قلاع کویر مرکزی ایران است که در دوران ساسانی ساخته شد تا عنوان تدافعی شهر فرافر را برعهده گیرد.بعدها در دوران صفویه در ۳ طبقه مرمت گردید.

دورتادور آن خندقی عمیق دروازه هایی باشکوه،حصارهایی تودرتو  و برجهای نگاهبانی قرار گفته اند که با تیرکش و جان پناه به خوبی موید تدافعی بودن قلعه هستند.

سریزد6

در حصار اول اطاقهای انبار غله قرار گرفته است.غله ای که در روزگار آرامش روستاییان در کوزه های شکم گنده گلین جمع میکردند تا هنگام یورش دشمن و پناه بردن به قلعه شکم خود و زن و فرزندانشان را سیر کند.علاوه بر انبار غله،اطاقهایی جهت اسکان موقت پناهندگان و حتی اصطبلی برای احشام نیز وجود دارد.

قلطعه سریزد

اما مهمترین وجه قلعه سریزد طاقچه های بیشمار آن در دل اطاقهایی مخفی و دوراز دسترس است که بانک اموال ،جواهرات و اشیای گرانبهای مردم قدیمی بوده.به جرات میشود گفت که اولین بانک ذخیره اموال در کل ایران و جهان در این قلعه و در دوران ساسانی ایجاد شده است و همین موضوع قلعه را از سایر قلاع متمایز میکند

قلعه سریزد2

حتما به گوش دشمن هم رسیده بوده که قلعه گنجی درون سینه دارد.به همین دلیل و برای حفاظت بیشتر، در قلعه دو تایی بوده تا اگر دشمن میتوانست از در اول بگذرد در در دوم گیر بیفتد .جاییکه نگاهبانان قلعه،از بالای سر دشمن آب داغ و قیر مذاب و آتش بر سرورویشان میریخته اند.خود دروازه ورودی هم روی خندق پلی متحرک داشته که فقط برای عبور و مرور خودیها پایین میامده و در بقیه مواقع و خصوصا شبها پل به سمت بالا با قرقره ها و طنابهایی بسته میشده تا هرگونه راه برای عبور از خندق و ورود به قلعه گرفته شود….

سریزد6

متاسفانه با وجود ده ها جاذبه طبیعی و فرهنگی اندک شماری از گردشگران از وجود سریزد مطلعند.

سریزد زیر سایه سنگین یزد رو به فراموشی رفته است.شاید آرشی لازم است تا جانش را در چله گذارد و برای زنده ماندن این مرز و بوم کاری کند!

*برخی اطلاعات از سایت “کویرها و بیابانهای ایران” گرفته شده است.

امیدواریم از مطالعه این مطلب در سایت سفرنامه لذت برده باشید و نظر خود را در خصوص این مطلب بیان فرمایید.

باتشکر

دی 92

 

منبع:وبلاگ بیا تا برویم

حتما ببینید

ساحل دریا کیش

کیش شهر عجایب

کیش شهر عجایب من و همسرم بعد از مدت ها بالاخره موفق شدیم سفر به …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *