معرفی شهر تبریز ( قسمت دوم )

معرفی شهر تبریز ( قسمت دوم )

بازار بزرگ تبریز

تبریز دارای بزرگترین بازار مسقف، بهم پیوسته، پررونق و معروف ایران و جهان است. در ادوارگذشته، تبریز بدلیل قرارگرفتن درمسیرجاده ابریشم، موقعیت بینظیر استراتژیکی و ژئوپولتیکی ،ازمهمترین مراکز پذیرش کاروانهای تجاری خاوردور ،شبه قاره هند، قفقاز، روسیه، اروپا ،عثمانی و کشورهای عربی خاورمیانه بود و از اینرو شهرت جهانی داشت. امروزه بازار تبریز با بیش از هزارسال عمر و با وسعتی معادل یک کیلومتر مربع،دارای ۲۰ راسته، ۳۵ سرا و کاروانسرا،۲۵ تیمچه،۱۱ دالان، ۱۲ مدرسه، ۳۰ مسجد،۵ باب حمام ،۵۵۰۰ باب مغازه ، حجره و فروشگاه بوده و ۴۰ صنف از اقسام مشاغل را در برمیگیرد. این بازار در سال ۱۳۸۹ به ثبت جهانی رسید و همه ساله هزاران گردشگر از سراسر جهان، جهت دیدن این بازار بینظیر راهی تبریز میشوند.

قسمتهای مختلف بازار تبریز

تیمچه مظفریه

این تیمچه، معروفترین بخش بازار تبریز بحساب می آید. اگرتبریز پایتخت فرش دستبافت جهان باشد( که هست)، تیمچه مظفریه قلب این پایتخت محسوب میگردد.تیمچه مظفریه در زمان ولیعهدی مظفرالدین میرزای قاجار به سال ۱۳۰۵(ه.ق) ساخته شده و بانی آن مرحوم حاج شیخ محمد جعفر قزوینی از بازرگانان مشهور و بزرگ شهر تبریز بود.اکنون این تیمچه یکی از مراکز مهم وعمده تجارت و صدور فرش آذربایجان و ایران به سراسر دنیاست و شهرت جهانی دارد.

تیمچه مظفریه

میدان قونقا(قونقاباشی)

میدانی در ضلع جنوب غربی باغ گلستان است. این میدان در ابتدای خیابان ۲۲ بهمن واقع شده که منتهی به ایستگاه راه آهن می‌شود. این میدان مبداء حرکت تراموا یا قونقا بود.درست در میانه میدان قونقا و راه آهن، میدانی بنام نصف راه وجوددارد که یکی از مراکز اصلی،پرجمعیت و مهم قسمت غرب تبریز است.

مجسمه قونقا واقع در میدان قونقا

میدان نصف راه

پیشینه قونقا

شرکتی روسی، عملیات ساخت راه‌آهن تبریز – جلفا را در سال ۱۹۱۴ میلادی آغاز نمود. آئین گشایش راه‌آهن آذربایجان با تشریفات خاصی در تاریخ ۶ ماه مه ۱۹۱۶ با حضور محمدحسن میرزا ولیعهد ایران و سرتیپ یانوسکوتیچ، نماینده سپاه روس و همین‌طور کنسول‌های خارجی مقیم تبریز انجام شد.

شرکت راه‌آهن جلفا (دولت روسیه) مصمم بود، ایستگاه تبریز (واغزال) را در نزدیکی شهر در کنار گورستان سابق گجیل یا باغ گلستان امروزی احداث نماید؛ ولی چون مسیر راه‌آهن بایستی به طول سه کیلومتر از زمین‌های حاصلخیز عبور می‌کرد و خرید باغات و تاکستان‌ها و خانه‌های واقع در مسیر خطیب، لاله و شام غازان از طرف شرکت، گران تمام می‌شد و از طرفی مردم نیز حاضر به فروش ، واگذاری باغات و اراضی خود به شرکت راه‌آهن نشدند، از این رو شرکت مزبور از کشیدن راه‌آهن به داخل تبریز صرفنظر کرده و ایستگاه دیگری در خارج شهر و در غرب آن به فاصله ۴٬۵ کیلومتری شهر احداث کرده و خیابان جدیدی را از شهر به ایستگاه راه‌آهن (واغزال) احداٹ نمود. این شرکت برای انتقال مسافران از شهر به ایستگاه راه‌آهن و برعکس، تراموا یا قطار شهری که نیروی محرکه آن اسب‌ها بوده و «قونقا» نامیده می‌شد، ایجاد کرد.

هر روز به هنگام حرکت قطار تبریز-جلفا و ورود آن به شهر، مسافران و کارکنان راه‌آهن با قونقا که دارای اتاق‌های چوبی بوده و چهار یا دو اسب آن را به حرکت در می‌آوردند، جابجا می‌شدند. این خط قطار یا تراموای شهری، تا سال ۱۳۱۸ خورشیدی دایر بوده سپس برچیده شد و اکنون مبدأ این قطار شهری یا قونقا را میدان «قونقا باشی» می‌گویند.

تفرجگاه عینالی

عون بن علی که عینالی و عینال–زینال نیز خوانده می‌شود، کوه ، آرامگاه و تفرجگاهی بسیار باصفا و دیدنی بر فراز رشته‌کوه سرخاب در شمال شهر تبریز است.

تابلو ورودی تفرجگاه عینالی

مجسمه عظیم قیچی ساز کوهنورد مشهور تبریزی در ورودی کوه عینالی

قسمتی ازفضای سبز تفرجگاه عینالی با تبلیغ تبریز ۲۰۱۸

سازمانهای عمران کوه عینالی و زیباسازی شهرداری تبریز در سالهای اخیر نسبت به گسترش گلکاری وفضای سبز ، امکانات کوتاه مدت اقامتی (آلاچیق)،سرویسهای بهداشتی،رادیو عینالی که در شبانه روز با نصب بلندگوهای مختلف در سراسر مسیر کوه، نسبت به پخش برنامه و آهنگ مینماید،رستوران،بوفه ،تله کابین،سرویسهای مرتب خودروهای ون ،جهت عزیمت گردشگران ناتوان از پائین کوه به بالاو درکل،محیطی شاد و مفرح برای همه گردشگران اقدام نموده است.

پیکرتراشی مرحوم استاد شهریار در دل کوه عینالی

آرامگاه عون بن علی تا سده نهم هجری سالم بود.در این دوره براثر حمله نیروهای امپراتوری عثمانی به‌طور کلی ویران شد. این بنا در دوره شاه عباس یکم ازنو ساخته شد ولی دیری نپایید که زمین‌لرزه سال ۱۱۹۳ (ه.ق) آن را به شدت تخریب کرد. در واپسین سال‌های سده سیزدهم هجری، قهرمان میرزا بنای آرامگاه را مرمت نمود.

براساس منابع و کتب تاریخی از جمله توسط ملا محمد امین حشری تبریزی، در کتاب روضه اطهارو بحرالانساب، دو تن از فرزندان علی بن ابی‌طالب به نام‌های «عون بن علی» و «زید بن علی» که از فرزندان اسما بنت عمیس می‌باشند، در این مکان آرمیده‌اند. این بنا که درست در بالاترین نقطه کوه قراردارد،در سالهای اخیر مجددا مرمت و به شکل زیباو آبرومندانه ای در آمده است .

مسجد و آستان مقدس امامزادگان عون بن علی و زیدبن علی

یادمان ۸ تن از شهدای گمنام جنگ تحمیلی، در کنار آرامگاه عون بن علی قرار دارد. بنای این یادمان از سال ۱۳۸۱ شمسی آغاز و در ۳۰ شهریور ۱۳۸۵ به بهره‌ برداری رسید.
از مشخصات بارزاین بنا ،می‌توان به رعایت سبک منطبق بر معماری شهر سنتی تبریز، رعایت سبک آرامگاه‌های ایران، استفاده از شعرهای محمدحسین شهریار، استفاده از نقش‌های اسلامی، استفاده از حرف هشت و قرارگرفتن بنا در امتداد مسیر قبله وادی‌رحمت اشاره کرد.

بنای یادمان شهدای گمنام عینالی

درقسمتی دیگراز بالای کوه عینالی، رستوران بام تبریز خودنمائی میکند.این رستوران همه روزه و بخصوص در روزهای تعطیل و مناسبتها، از سیل کوهنوردان ومشتاقان کوه ،با انواع غذاهای لذیذ سنتی و متداول ایرنی و خارجی، پذیرائی می کند.

رستوران بام تبریز

تله کابین عینالی که توسط یک شرکت معتبر اروپائی کار شده ، بسیار زیبا،امن و لذت بخش است.این تله کابین با مشارکت شهرداری تبریز بعنوان کارفرما،اتاق بازرگانی اسکاندیناوی و ایران بعنوان مجری،شرکت مهندسین مشاورسبزاندیش پایش بعنوان مشاورطرح ،بالغ بر۱۰۰ میلیارد ریال هزینه دربرداشته و کلیه تجهیزات و امکانات فنی آن از شرکت دوپل مایر اتریش خریداری شده است. طول افقی فاز اول آن ۱۴۵۰ متر،طول شیبدارآن ۱۴۸۰ متر و میانگین تغییر ارتفاع پروژه نیز۲۶۱ متر میباشد.

تله کابین عینالی

ربع رشیدی

حدود ۷۰۰ سال پیش در تبریز، دانشگاهی به‌نام رشیدالدین فضل‌الله همدانی ایجاد شد. رشیدالدین، وزیر غازان خان از حکمرانان وقت آن دیار بود. در آن زمان این دانشگاه شامل چهار دانشکده بود که در چهارطرف آن قرار داشت و اربع یا چهار عربی را به خود اختصاص داد و این مکان به‌نام ربع رشیدی شهرت یافت.

این مجموعه که در دامنه کوه سرخاب در محلی باصفا و بلند جای گرفته است، در اوایل قرن هشتم و یا اواخر قرن هفتم هجری بنا شد. برابر با نوشته تاریخ‌نگاران و جهانگردان بزرگ، دارای وسعت بسیار و ساختمان‌های گوناگون همچون مسجد ، مدرسه ، بیمارستان (دارالشفا) ، کتابخانه و گنبدی برای آرامگاه خواجه رشیدالدین بوده است. این بنا مانند بیشتر شهرهای کهن ،دارای حصار و بارویی بزرگ بود. از مضمون نامه‌ای که خود خواجه رشیدالدین فضل‌الله به دو پسرش درباره ساختمان این بنا نوشته، چنین برداشت می‌شود که در آن زمان، ربع رشیدی در جایگاه دانشگاهی بوده که از هر دانشی در آنجا شعبه‌ای راه‌اندازی شده بود و شش هزار تن دانشجو در آن تحصیل می‌کرده‌اند. خواجه، اوقافی برای تکمیل کتابخانه، مدرسه، نشر کتب، تأمین هزینه زندگی و تحصیل طلاب علوم مختلف اختصاص داده بود و دانشمندان بزرگ از هر گوشه گرد آورده و بکار تألیف و تدریس گماشته و مقرری آبرومندی برای آنان تعیین کرده بود.از آن میان پنجاه پزشک و چندین جراح از هند، مصر، چین و شام در آنجا مشغول به کار بوده‌اند.

بقایای مجموعه ربع رشیدی

باغ دوکمال

آرامگاه دوکمال که مدفن کمال الدین مسعود خجندی(شاعر سده‌های هشتم و نهم هجری) و کمال‌الدین بهزاد هراتی(نقاش سده دهم هجری) است، در یکی از باغ‌های محله بیلان‌کوه در شرق تبریز جای گرفته‌است.

این آرامگاه در سال ۱۳۳۸ خورشیدی کشف شده و مرمت آن توسط انجمن آثار و مفاخر فرهنگی آغاز گردید؛ همچنین لوح یادبودی در این مکان نصب شده‌است.

باغ و مقبره دو کمال

کمال خجندی ،در فراق تبریز، به یاد این شهرو کویهای باصفا و دلگشایش چنین سروده است:

تبریز مرابجای جان خواهدبود                     پیوسته مرا ورد زبان خواهد بود
تا در نکشم آب چرنداب و گجیل                     سرخاب زچشم من روان خواهد بود

(توضیح: چرنداب، سرخاب و گجیل نام سه محله قدیمی تبریز میباشند)

پل قاری

پل قاری (به ترکی آذربایجانی: قاری کؤرپؤسؤ) یا پل چراغ، یکی از پل‌های تاریخی و مشهور شهر تبریز می‌باشد. این پل در خیابان ثقهالاسلام و بر روی رودخانه مهران‌رود ،واقع شده‌است.چون این پل در زمانهای سابق، در مسیر جاده ابریشم قرار داشت و محله شتربان تبریز را به پیاده راه تربیت وصل میکرد،در سال ۹۴ روی این پل، تندیس شترها با بارهایشان که یادآور زمانهای قدیم میباشد،نصب گردیده است.

پل قاری تبریز

سرستون‌های کله قوچی و چراغ‌های قدیمی‌ این پل در اواخر قاجاریه ساخته شده است و ارتباط بین بازار بزرگ و بخش شمالی شهر شامل ششگلان و شتربان را برقرار می‌سازد و شامل هشت دهنه با قوس‌های مدور است.

گفته می‌شود بانی این پل، پیرزنی بوده‌است که هزینه سفرحج تمتع را صرف احداث این پل نموده و از این‌رو این معبر را پل قاری (پل پیرزن) نامیده‌اند.

این پل به شماره ۲۹۲۱ در تاریخ ۲۰/۹/۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌است.

در دوره پهلوی ،پل کم عرض دیگری (پل عابر پیاده قاری) در غرب این پل برای عبور عابرین پیاده، ساخته شد.

نمائی از بالای پل قاری

محله خیابان و میدان قطب

محله خیابان،یکی از بزرگترین و معروفترین محلات تاریخی تبریز است.این محله تقریبا در مرکز شهر واقع شده ،بطوریکه از شمال به محلات ششگلان و باغمیشه،از غرب به محلات نوبر و راسته کوچه ،از جنوب به محله مارالان و از شرق به دروازه تهران و کوی ولیعصر منتهی میشود.مرکز محله خیابان ،میدان قطب است که اهالی آنرا: قورد میدانی:(میدان گرگ) مینامند.به نوشته برخی جهانگردان ، این محله در قدیم محل گرگ بازی و مسابقه بین گرگهای محلات مختلف بوده است.

باقرخان(سالارملی) و شیخ محمدخیابانی(ازمجاهدان راه استقلال ایران) از شخصیتهای ساکن این محله بودند

محله خیابان و میدان قطب

طی تحقیق و ارزیابی انجام شده توسط سازمان ملل متحد، تبریز پیش از شهرهای تهران، اصفهان، شیراز، قم، ارومیه و مشهد، به عنوان بهترین شهر برای زندگی در ایران شناخته شده است.

معیار های در نظر گرفته شده برای ارزیابی شهرهای ایران در این رتبه بندی عبارت بودند از:ساختمانهای مدرن و زیبای فراوان،خطوط هواپیمایی پیشرفته، طبیعت زیبا و بکر، غذا های لذیذ، مساجد زیبا، ابنیه های تاریخی و…

همچنین سازمان بهداشت جهانی همچون دو سال قبل، تبریز را به عنوان بهداشتی ترین شهر ایران معرفی کرده است. همچنین تبریز در جذب سرمایه های داخلی و خارجی رتبه ی اول را به خود اختصاص داده است.

از دیگر موفقیت‌های کسب شده توسط تبریز در این تحقیق بین‌المللی، انتخاب و معرفی این شهر به عنوان شهر پیشگام و پیشتاز سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و موفق ‌ترین شهر ایران در تحقق سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی اعلام شده است.

لازم به ذکر است کلانشهر تبریـز در سال ۹۴ برای اولین بار عنوان شهر منتخب کشور در شاخص های شهر هوشمند و برای سومین سال متوالی عنوان پاکیزه ترین شهر ایران را نیز از آن خود کرده است.

در سال ۲۰۱۵ از عناوین دیگر تبریز میتوان اخذ عنوان پایتخت فرش جهان از یونسکو و شورای جهانی صنایع دستی اشاره نمود. طبق آمار این سایت جهانی، شهر تبریز در میان ۱۰۰ شهر زیبای جهان قرار دارد و این درحالیست که به غیر از تبریز هیچ شهری از ایران در این لیست به چشم نمیخورد.

سوغاتیهای معروف و مشهور تبریز

۱-صنایع دستی

صنایع دستی تبریز عبارتند از: فرش و تابلو فرش، گلیم ،جاجیم ،رنگرزی سنتی،چاپ کلاقه ای ،سوزن دوزی،سفالگری،سرامیک سازی،فراورده های پوست و چرم،هنرهای مرتبط باچوب،حصیربافی،طراحی سنتی،نگارگری،صحافی و جلدسازی سنتی که در این مجال کم، تنها به دو نمونه معروف ،فرش و چرم میپردازیم.

الف -فرش تبریز

قالیبافی یکی از مهمترین صنایع دستی تبریزمحسوب میشود .بطوریکه فرش تبریز به یکی از نمادهای اصلی شهر تبدیل شده است.

گفتنی است که از سال ۱۳۹۴ تبریزاز سوی یونسکو به عنوان شهرجهانی فرش شناخته شد و در حال حاضر حدود ۴۰درصد صادرات فرش ایران مربوط به شهر تبریز میباشد.

تعدادزیادی فروشگاه عرضه فرش دستباف در حوالی بازار و سطح شهر وجود دارد ،اماقلب تپنده تجارت فرش تبریز،بصورت عمده و خرده فروشی، تیمچه مظفریه در داخل بازاراصلی و مسقف تبریز میباشد.

فرش و تابلو فرشهای بافت تبریز(تیمچه مظفریه)

ب-صنایع چرم (کیف و کفش)

صنعت کفش در شهر تبریز قدمتی دیرینه دارد . کیفیت و زیبایی کفش چرم تبریز، شهرتی جهانی دارد.

هم اکنون ۲۲۰۰ کارگاه تولیدی با ۵۰۰۰ فروشگاه عرضه کفش، در شهر فعال هستند.نکته قوت کفش تبریز،توجه به کیفیت ممتاز آن است چرا که پیشکسوتان این عرصه معتقدند که کیفیت ،حرف اول را در تولیداتشان میزند.

علاوه برفروشگاههای متعدد داخل شهر ،راسته کفاشان در داخل بازار تبریز محل عمده تولید و فروش(کلی و جزئی) کفش میباشد.از تولیدکنندگان معروف ، میتوان به کفش سی سی،فرزین ،پای آرائ،جی اف اس،همگام وآفاق اشاره کرد.

راسته کفش فروشان بازار تبریز و کفش تبریز

نخستین موزه کفش کشور همزمان با جشن «تبریز، شهر جهانی بافت فرش» در روز ۱۴ مهر ۹۴ در محل موزه شهرافتتاح شد. این مجموعه ارزشمند از ۲۰۰ جفت کفش دوره‌های مختلف تاریخی، تشکیل شده است .اولین کفش چرم دنیا که ۵۵۰۰ سال قدمت دارد و از روستای “بیرق”(از توابع تبریز) به دست آمده نیز در این موزه درمعرض نمایش بازدیدکنندگان در آمده است.

۲- آجیل و خشکبار

آجیل تبریز شهرت جهانی داشته و از معروفترین آجیلهای کشورو جهان میباشد .نحوه عمل آوری و طعم خاص آجیلهای بوداده تبریز، بسیار لذیذ و خوشمزه بوده و مشتریان فراوانی دارد.

هم اکنون بیش از ۵۰۰ فروشگاه عرضه آجیل و خشکبار در سطح شهر مشغول فعالیت میباشند و همچنین بازار تبریزمحل فروش عمده و خرده این محصول نیز میباشد.

معروفترین فروشگاههای عرضه آجیل در تبریز عبارتند از:

آجیلی تبریز. واقع در بلوار ۲۹ بهمن ،جنب دانشگاه تبریز
چند شعبه آجیلی تواضع واقع درخیابان امام،چهارراه شریعتی-چهاراه آبرسان و ولیعصر خیابان خوابگاه دانشجویان.
آجیلی و خشکبار ممتاز واقع در فلکه نصف راه
آجیلی لوکس واقع در خیابان امام نرسیده به چهارراه آبرسان

آجیلی ممتاز

آجیلی لوکس

نمونه ای از آجیل تبریز

۳- شیرینی

در کنار همه ظرفیت‌ها و جاذبه‌های دیدنی و گردشگری، تبریز را به نام شهر شیرینی‌های خوشمزه میشناسند.همچنین این شهر به عنوان قطب شیرینی و شکلات کشور نیز محسوب می‌شود. به شهر زیبای تبریز سفر کرده و کامتان را شیرین کنید و البته خرید شیرینی‌ها و سوغاتی‌های شیرین شهر تبریز را فراموش نکنید.

تنوع شیرینی‌های تولید شده به گونه‌ای است که به عنوان برند شیرینی‌پزی شناخته می‌شود و قدمت شیرینی پزی در تبریز به سال ۱۳۱۶ (۸۰ سال قبل)بر می‌گردد. صنعت شیرینی و شکلات ،نیمی از صادرات صنایع غذایی کشور را به خود اختصاص داده و در این میان سهم استان آذربایجان‌شرقی به عنوان قطب صنعت شیرینی و شکلات صادرات ۶۰ درصدی است.

قرابیه، نخستین شیرینی است که به شما معرفی می‌کنیم. نوعی شیرینی سنتی، محلی والبته گرانقیمت که درچهار نوع بادامی، پسته‌ای ، نارگیلی و گردوئی به خریداران عرضه می‌شود. یکی دیگر از شیرینی‌های محلی تبریز نوقا یا لوکا است که از شکر، سفیده تخم‌مرغ، گردو، وانیل و… در انواع مختلف مانند وانیلی،کاکائویی،شکلاتی و… درست می‌شود. اریس یا ریس یکی دیگر از شیرینی‌های محلی تبریز است. اریس را از شیر، شکر، وانیل، پسته، کاکائو و… درست می‌کنند. لوز و راحت الحلقوم از دیگر شیرینی‌های محلی تبریز هستند.

یکی از قنادیهای تبریز و نمونه های شیرینی های خشک مخصوص تبریز

شیرینی تر

دست آخر هم باید به باقلوا اشاره کنیم. باقلوا شیرینی سنتی ترکان آسیای میانه است که به سایر کشور‌ها نیز راه یافته است. باقلوایی که در تبریز پخته می‌شود، به سبک باقلوا‌های کشور ترکیه است.

یکی از قنادیهای معروف تبریز واقع در کوچه حاج جبارنائب(در محدوده بافت مرکزی شهر)به تهیه شیرینی مخصوص زبان و نازک معروف است.

قنادی گل سرخ و شیرینی خشک زبان و نازک

در حال حاضر حدود ۱۵ هزار نفر در تبریز در صنف شیرینی‌پزی و شیرینی‌فروشی مشغول به کارند.بطوریکه ۷۵۰ نفر عضو اتحادیه شیرینی فروشان و قنادان تبریز و بیش از ۷۵۰ شیرینی فروشی و قنادی در سطح شهر تبریز مشغول به فعالیت هستند.به گونه‌ای که در قنادی‌های کوچک ۷ نفر و در شیرینی فروشی‌ها ی بزرگ‌تر بین ۳۰ تا ۹۰ نفر مشغول به کار هستند.

آوازه شیرینی‌های تبریز فقط مختص این شهر نیست بلکه ایرانیان مقیم سایر کشورها نیز مشتریان پروپاقرص این شیرینی‌ها هستند که در هر بار سفر به این شهر خرید کرده یا سفارش می‌دهند تا در بسته‌های آماده برایشان ارسال شود.

تبریزی‌ها از دیرباز به خاصه خوری و اهمیت دادن به مواد غذایی خود مشهور هستند و همیشه سعی می‌کنند بهترین و با کیفیت‌ترین مواد را در محصولات خود استفاده کنند.از اینرو بانوان باسلیقه و خوش ذوق تبریزی هم با درست کردن شیرینی های خانگی سهم بسیار مهمی در خانه داری و حفظ کانون گرم خانواده ایفا می کنند.

نمونه هائی از شیرینیهای خانگی بانوان تبریزی

غذاها و غذا خوری های تبریز

از آنجائی که مردم شهرتبریز به نظافت و کیفیت غذا ارزش فوق العاده ای قائل هستند،به ندرت غذاها و غذاخوریهای با کیفیت پائین در سطح شهر مشاهده میکنید.

صبحانه:

مهمترین و با ارزشترین صبحانه مردم تبریز، کله پاچه است.

میز صبحانه و کله پاچه در آن

به جرات میشه گفت تمامی طباخی های سطح شهر(که تعداد آنها بسیار زیاد و در جای جای شهر بچشم میخورد) با کیفیت عالی و تمیز، نسبت به پخت و عرضه کله پاچه اقدام میکنند اما دو طباخی از شهرت و معروفیت خاصی برخوردارند .یکی از آنها کله پاچه پزی رامسر واقع در حدفاصل تقاطع مارالان و گلگشت در خیابان آزادی و دیگری کله پاچه پزی خوش زبان در اطراف پل روگذر ربع رشیدی در انتهای خیابان عباسی میباشد.

ناهار و شام:

رستورانهای بسیار زیادی در تبریز با انواع غذاهای سنتی و کلاسیک وجود داره که کیفیت همه آنها عالی است اما برخی رستورانها از شهرت و محبوبیت بیشتری برخوردارند که بعنوان نمونه به چند مورد از آنها اشاره میکنم.

-رستورانهای زنجیره ای جلالی.شعبه اصلی در داخل شهر سردرود در ۱۰ کیلومتری جاده تبریز-آذرشهر .شعبه دوم در شهرک ولیعصر تبریز در فلکه نظامی و شعبه سوم در بلوار ۲۹ بهمن روبروی جام جم در طبقه فوقانی برج شهر واقع شده است.

-رستوران مجتمع پتروشیمی واقع در بلوار استاد شهریار

-رستوران آذرآب در جاده ائل گلی – در کیلومتر ۵ جاده تبریز-آذرشهر سمت چپ جاده نرسیده به شهر سردرود، چندین رستوران-سفره خانه سنتی درکنارهم وجود دارند که یکی بهتر ازدیگریست مانند : سفره خانه های ولیعصر، آتالار ،اسکله ،دنج، آنا، ساحل، چهارباغ، اوبا، برکه، باغچه سبز، سلطان و غیره

-رستوران و کافی شاپ وحید واقع در کیلومتر۵ جاده تبریز- تهران بعد از سه راهی اهر، نرسیده به روستای کندرود. البته در این مسیر چندین رستوران و غذاخوری اخیرا افتتاح شده و آماده ارائه خدمات به گردشگران میباشند.

نمونه هائی از غذاهای سنتی و کلاسیک در رستورانهای تبریز

فست فود

فست فودهای متعدد و بسیار زیادی در سطح شهر موجود هست که کیفیت همه آنها خوبه اما بعنوان نمونه به چند مورد از آنها اشاره میکنم.

-فست فود توسکا واقع در اول جاده ائل گلی روبروی هتل شهریار -فست فود و رستوران دلستان واقع در بلوار ۲۹ بهمن

-فست فود ۲۰۰۰ واقع درولیعصر خیابان پروین اعتصامی و شعبه دیگر آن در جاده ائل گلی

-پیتزا فیل واقع در بلوار استاد ملکی تبریزی

نمونه هائی از فست فود

جغور بغور یکی دیگر از غذاهای صبحانه،عصرانه وحتی شام محسوب میشود که طرفداران بسیار زیادی در بین مردم تبریز دارد.یکی از معروفترین از این نوع غذاخوریها ،جگرپزی شهریار است که در تکیه حیدر نزدیک مقبره الشعرا قرار دارد.

جگر پزی شهریار و جغور بغور

بانوان تبریزی که در خانه داری سرآمد تمام بانوان جهان میباشند،در امر تهیه انواع غذاهای خانگی هم ید طولائی دارند.

دو نمونه از غذاهای خانگی بانوان تبریزی

در این قسمت چند عکس دیگراز شهر تبریز را میبینیم.

عکسهائی از شهر تبریز

در اینجا بطور خلاصه مهمترین جاهای دیدنی تبریز که حتما باید دید رو، معرفی میکنم:

۱-اولین جایی که حتما باید ببینید بازار سنتی تبریزه که ثبت جهانی هم شده. بزرگترین آثار تاریخی سرپوشیده جهان که یک کیلومتر مربع وسعت داره! اصلی ترین ویژگیش اینه که هنوز هم حالت تاریخیش رو حفظ کرده و داد و ستدهای اصلی شهر اونجا انجام میشه. اینجا رو باید صبح ازساعت ۱۱ تا نهایتا ساعت ۱۶ برین

تیمچه مظفریه قلب بازار تبریز و قلب فرش دست باف ایران محسوب میشه، اینجا مسافرین را خیلی راحت به داخل مغازه ها راه می دن و از فرش های چند صد میلیونی تمام ابریشم با نقش های منحصربفرد بازدید میکنن. اگر به فرش علاقه دارین می تونین در مورد رفو، سه بعدی سازی و … فرش سوال کنین و به کارگاه های داخل تیمچه مظفریه(طبقه دوم) یا کارگاه های سایر کاروانسرا ها و تیمچه ها سر بزنین و با استادای این کار، هم صحبت بشین.

در بازار برای نهارخوردن چند جای خوب هست:

– سیب زمینی تخم مرغ ارزانترین غذا هست که ۲۰۰۰ تومان قیمتشه و می تونین از سرای گرجی ها (گورجیلر) تهیه کنین.

– کباب های بازار حرف ندارن که یکی از معروفترین هاشون همون در بازار گورجیلر هست (چلوکبابی خیرانی)، که از هر کسی سوال کنین نشونتون می ده. چلو کبابی حاج علی معروفترین کبابی تبریزه که داخل بازاره وقیمتش کمی بیشتر از کبابی های معمولیه.

– غذاخوری صالحی بازار هم بهترین غذاهای ایرانی رو سرو می کنه باز سوال کنین تا راهنماییتون کنن. بعد از غذا برای چای یا حتی قلیون می تونین به کافه اسرافیل مراجعه کنین. این کافه محل تجمع عکاسا، تئاتری ها، هیچ هایکرا و توریستاست. فضای قهوه خونه خیلی جالبه و دیدنش خالی از لطف نیست. برای رفتن به این قهوه خونه اول میدان صاحب الامر رو سوال کنین و بعد دنبال خود قهوه خونه باشین.

سعی کنین تو بازار گم بشین و سیری تو تاریخ داشته باشین، بازار خیلی بزرگتر از اونی هست که بشه فکرش کرد و نمیشه همه بازار رویکروزه دید.

۲- ساختمان ساعت یا عمارت شهرداری دومین جاییه که پیشنهاد می کنم ببینین. اولین ساختمان بتنی ایران و محل تشکیل اولین شهرداری و شورای شهر ایران. این ساختمون به شکل یک عقاب ساخته شده و معماریش به سبک آلمانی هست.گنجینه های نفیسی توش نگهداری میشه و بازدید از همه اون ها رایگانه. طبقه آخر اختصاص داره به تالار فرش که بی نظیرترین فرش های تاریخی رو تو خودش جا داده. ۱ فرش مادر و ۸ فرش فرزند که در تاریخ ۱۳۲۰ برای همین تالار بافته شده و از عظمت خاصی برخوردارن. تعداد تنوع گل های استفاده شده و سبک بافت متفاوت و بزرگی فرش ها خیره کننده هست! حتما توصیه می کنم به این مکان برین

حیاط پشتی ساختمان ساعت هم خالی از لطف نیست و بعضا در حیاط یا زیرزمین نمایشگاه ها و نگارخانه های خوبی برگزار می شه و می تونین ببینین.کوچه های پشتی ساختمان ساعت همه تاریخی هستن و خانه های تاریخی زیادی رو می تونینی ببینین خانه حیدرزاده (مرکز راهنمای گردشگری)، موزه سنجش و چندین خانه قدیمی دیگر.

۳-محله مقصودیه: همون کوچه سنگ فرش رو ادامه بدین می رسین به محله مقصودیه که در ابتداش محوطه دانشکده هنر قرار داره که شامل چندین خونه تاریخی مهم هست و بازدید ازش آزاده. اگر به خونه های تاریخی علاقه دارین از این مکان هم بازدید کنین.

با ادامه همون خیابون می رسین به خونه شهریار، این خونه ای بوده که شهریار توش زندگی می کرده و همه وسایل، آثار و شهرهاش به همون صورت قدیمی حفظ شده، فضای عرفانی خونه خیلی خوبه و مجذوبتون می کنه، ضمنا بازدید از موزه شهریار هم رایگانه

۴-خونه های تاریخی تبریز که تعدادشون از ۲۰ تا هم بیشتره و نمیشه همشون رو در یک روز دید. بهترین و بزرگترین این خونه ها موزه قاجار هست که تو محله ششگلان واقع شده. می تونین در ادامه بازار تبریز پس از دیدن پل تاریخی قاری (قاری کورپوسی) و مجموعه مقبره الشعرا (مقبره خیل عظیمی از شعرای نامی) از پیاده گذر سنگ فرش به موزه قاجار برسین و ازش بازدید کنین (این مجموعه رایگان نیست)

اگر به مشروطه علاقه دارین دیدن خانه مشروطه هم خالی از لطف نیست. تمامی مدارک و آثار مشروطه، ستارخان و باقر خان تو این موزه قرار داره.

۵-مجموعه تاریخی مسجد کبود: مسجد کبود به نام فیروزه جهان اسلام بوده که تقریبا میشه گفت اولین مسجد با کاشی کاری معرق ساخته شده و تمامی مساجد بعدی از روی این مسجد ساخته شده. عظمت مسجد قبل از تخریب در اثر زلزله به قدری بوده که در کل عالم اسلام معروف بوده.

پشت مسجد قبرستان ۳۰۰۰ ساله ای هست که قبرهای مربوط به مردم تبریز در ۳-۴ هزار سال پیش به صورت سالم کشف شده و از تاریخی ترین قبرستان های ایران به شمار میاد این قبرستان که به موزه عصر آهن معروفه از لحاظ تاریخی خیلی با ارزشه. جنگجوی زن، قبر نوزاد و نحوه تدفین ها حکایت از تمدن تاریخی مهمی زیر تبریز امروزی داره (رایگانه و حتما توصیه می کنم ببینین) ضمنا فقط صبح ها بازه.

۶-موزه آذربایجان: طبقه پایینش یکی از عالی ترین مجموعه مجسمه های ایران رو داره که همگی اثر استاد حسینی هستن و اگر راهنما داشتین که مضامین این آثار رو بهتون توضیح بده حتما و حتما ازش بازدید کنین

آقای احد حسینی در کنار یکی از آثارش

۷-جاده ابریشم یا عابرگذر تاریخی تربیت

۸-حمام نوبر یا سفره خانه تاریخی شهر

۹-ارگ تبریز که بنایی مستحکم به شکل کتاب باز شده هست. به گفته ای دروازه شهر و به گفته ای مسجد بوده

۱۰-مجموعه پارک بزرگ و تفریحی ائل گلی که میتونه یکروز بعداز ظهر تاشب شما رو با قدم زدن در پارک و اطراف استخر بزرگ آن با انواع رستورانها و بوفه ها و همچنین رستوران کلاه فرنگی داخل استخر و شهربازی ،پرکنه

۱۱-تفرجگاه عون بن علی که به عینالی هم معروفه باز محل مناسبی برای کوه نوردی خانوادگی با انواع امکانات رفاهی و تفریحی،میتونه یک نیم روز شاد (صبح تاظهر ویا بعد ازظهر تاشب) رو براتون به ارمغان بیاره

۱۲- دیدار ، گشت و خرید از مراکز تجاری مدرن و زیبای لاله پارک (در منطقه باغمیشه)، ستاره باران (میدان نصف راه) و اطلس (کوی ولییعصر) میتونه یه بعدازظهر لذت بخش رو به همراه خانواده به همراه داشته باشه.

تبریز به شهر اولین ها هم معروف است:

اولین چاپخانه ، اولین روزنامه نگاری ملی ، اولین شعر نو و نقد ادبی ، اولین ترجمه کتب خارجی ، اولین مهندس انشاء جدید ، اولین کتاب داستان مصور کودکان ، اولین رمان ، اولین دایره المعارف اسلامی ، اولین مدرسه کرو لال ها ، اولین کودکستان ، اولین مدرسه نابینایان ، اولین مدرسه به سبک نوین ، اولین مدارس حرفه ای و بازرگانی ، اولین کتابخانه عمومی ، اولین سینما ، اولین نمایشنامه و تئاتر ، اولین عکاسی ، اولین دانشکده فرش ، اولین ورزشکار ورزش نوین ، اولین طلایه‌داران پزشکی مدرن ، اولین دانشکده پرستاری ، اولین کشاورزی مکانیزه ، اولین پایگاه لرزه نگاری ، اولین روابط عمومی ، اولین هوانورد ، اولین تجارت به سبک نوین ، اولین شرکت سهامی عام ، اولین کانون ایجاد ضرابخانه ماشینی و انتشار اسکناس ، اولین محل احداث نخستین کارخانه‌ها ، اولین مقاطعه کار راه سازی و ساختمان ، اولین شهری که ایران صاحب تلفن شد ، اولین کارخانه برق ، اولین برج آتش نشانی ، اولین تشکیل شوراهای مردمی ، اولین بلدیه ، اولین نظمیه ، اولین انجمن زنان ، اولین مهد قانون خواهی و دموکراسی ، اولین خاستگاه خیزش ضد استعماری ، اولین مهد ایجاد ارتش آزادی خواه ، اولین آغازگر دور نوین مبارزات قهر آمیز ، اولین مؤسسه خیریه غیردولتی ، اولین مهمانخانه ، اولین کارت اعتباری اتوبوس شهری ، اولین کارت هوشمند ، اولین خلبان ، اولین شهید محراب و اولین زن شرکت کننده و پرچمداردر المپیک

بسیاری اولین دیگر…

پرداختن به توضیح همه این موارد، در این مقال مقدور نیست.تنها بعنوان نمونه به اولین برج آتش نشانی (برج یانقین)اشاره میکنم.

برج یانقین (آتش نشانی)

ارتفاع این برج که در محوطه ایستگاه مرکزی آتش نشانی تبریز، در تقاطع خیابانهای خاقانی و بهادری در مرکز شهر واقع شده، ۲۳ متر است که در اواخر دوره قاجار ساخته شده است. پلان آن در داخل برج دایره شکل است و بایک رشته راه پله حلزونی به قسمت فوقانی متصل می شود.

کارکرد اصلی آن دیدبانی بوده که دارای هشت نور گیر در جهات مختلف است و در زمان خود همواره نگهبانی در بالای سر آن کشیک می داد و به محض مشاهده آتش و شناسایی محل وقوع آن بلافاصله زنگی که از بالای سقف آویزان بود رابه صدا در می آورد و ماموران آتش نشانی تبریز که در آن موقع جزو مجهزترین آتش نشانان بودند سریعا خود را به محل رسانده و با وسایل خود و با کمک آب انبار همسایه ها عملیات اطفاع حریق را انجام می دادند.همچنین در بالای برج همیشه چراغی روشن بود تا مردم با کمک از آن بتوانند راه را پیدا کرده و خود را به مرکز آتش نشانی برسانند. قابل ذکر است که این برج یکی از نمونه های نادر در نوع خود است که تاکنون باقی مانده و نکته جالب این جاست که طبق مستندات تاریخی، انگلیسی ها برج های آتش نشانی خود را با الهام از این برج ساخته اند.

ماکت برج یانقین واقع در پارک مینیاتور تبریز

پارکها و فضای سبز تبریز

شهر تبریز دارای ۱۳۲ پارک فعال است که شامل ۴۵ پارک همسایه‌ای، ۵۲ پارک محله‌ای، ۲۵ پارک ناحیه‌ای، ۶ پارک منطقه‌ای و ۴ پارک شهری می باشد.

نمای ساختمان مرکزی شهرداری کلانشهر تبریز

بعد از ائل گلی و عینالی که بزرگترین و معروفترین پارکهای شهر هستند ودر بالا به آنها اشاره شد،پارکها و فضاهای سبز زیادی به همت شهرداری تبریز در چند سال گذشته احداث شده است که به برخی از آنهاکه ارزش دیدن ،استراحت و قدم زدن دارند، اشاره میکنم.

۱- پارک مینیاتور. واقع در بلوار استاد شهریار،خیابان گلکار

قسمتی از پارک مینیاتور تبریز

۲- باغلارباغی. پارک سیاحتی، تفریحی باغلارباغی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در شهر تبریز احداث شده، یکی از ۳ پارک مهم این شهره (ائل گلی، باغلارباغی و باغ گلستان).

۳- باغ گلستان.از پارکهای قدیمی تبریز که در بافت مرکزی شهر و مابین خیابانهای امام و ۲۲بهمن واقع شده است.بنای یادمان شمس تبریزی هم در مرکز این باغ قرار دارد.

بنای یادمان شمس تبریزی

۴- پارک ولیعصر. واقع در بلوار ولیعصر،روبروی دادگستری،یکی از پارکهای زیبا و متفاوت تبریزه. این پارک در ضلع شرقی تبریز و در کوی ولیعصر، کنار پارک باغلار باغی قرار دارد.آبنمای موزیکال بسیار زیبا و بزرگی درداخل این پارک وجود دارد.

۵- بوستان خاقانی.این پارک جنب مسجد کبود در مرکز شهر واقع شده است.

بوستان خاقانی

۶- پارک جنگلی و تفرجگاه صائب تبریزی. واقع در ظلع شمالی بزرگراه کسائی (کنارگذر جنوبی تبریز)

تبریز ۲۰۱۸

این عبارت را می توان در اکثر خیابان های تبریز مشاهده کرد. آیا می دانید تبریز ۲۰۱۸ چیست؟ سازمان همکاری اسلامی طرحی را از سال ۲۰۱۵ با نام معرفی شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی کلید زد. در این طرح هر ساله شهری از کشورهای اسلامی به عنوان ” شهر نمونه گردشگری جهان اسلام ” معرفی می شود. در اولین معرفی شهر قدس فلسطین در سال ۲۰۱۵ و در دومین معرفی شهر قونیه ترکیه در سال ۲۰۱۶ به عنوان شهر نمونه گردشگری جهان اسلام معرفی شدند. برای سال ۲۰۱۷ نیز شهر مدینه عربستان به این عنوان انتخاب و در نهایت شهر تبریز به عنوان شهر نمونه گردشگری جهان اسلام در سال ۲۰۱۸ انتخاب شد. این انتخاب در اجلاس کارشناسان ارشد نهمین کنفرانس وزیران گردشگری کشورهای عضو سازمان همکاری‌ اسلامی در شهر نیامی پایتخت جمهوری نیجر انجام شد.

همانطور که از عنوان شهر نمونه گردشگری جهان اسلام مشخص است این انتخاب بر اساس فاکتورهای تاریخی ، فرهنگی ، دینی و مذهبی صورت گرفته است. کلانشهر تبریز توانسته است خود را به عنوان مدرن ترین ، سالمترین ، زیباترین و توسعه یافته ترین شهر ایران در جهان معرفی کند.

لوگوی تبریز ۲۰۱۸

تصویرزیر لوگوی تبریز ۲۰۱۸ است. این لوگو با الهام از اماکن تاریخی تبریز توسط خانم لیلا حجبی طراحی شده است. استفاده از مقبره الشعرا ، برج ساعت و مسجد کبود در این لوگو می تواند بترتیب نماد فرهنگ ، تمدن و دین باشد که هدف اصلی تبریز ۲۰۱۸ نیز معرفی و ارائه داشته ها در این موارد است. بهره گیری از رنگ فیروزه ای که تبریز نیز به عنوان فیروزه جهان اسلام معروف است در این نماد به چشم می خورد. نماد تبریز ۲۰۱۸ هر آنچه که مفهوم آنرا برساند در خود دارد و سادگی آن از نقاط قوت آن است. مخاطب در نگاه اول با نماد تبریز ۲۰۱۸ ارتباط برقرار می کند و این بزرگترین رسالت لوگوی تبریز ۲۰۱۸ است.

تصویری دیگر از لوگوی تبریز ۲۰۱۸

سخن پایانی

۱- این معرفی اجمالی، تنها مختص شهرتبریز بود .حومه شهر و سایر شهرستانهای استان در این معرفی آورده نشده است. قدر مسلم اینکه اماکن دیدنی بینظیر فراوانی در اطراف تبریز و سایر شهرستانهای استان وجود دارد که انشاالله در فرصتهای بعدی به معرفی تک تک آنها خواهم پرداخت.هرچند قبول دارم که این معرفی هم کامل نبود و به اختصار نوشته شد و شاید خیلی از مطالب در مورد تبریز عنوان نگردید.

۲- دیداری لذت بخش و بیادماندنی از تبریز، حداقل به ۵ شب و ۶ روز اقامت در یکی از هتلهای زیبای شهر نیاز دارد.

در زیربه اختصار، برنامه گشت ۶ روزه شهر تبریز رو خدمتتان عرض میکنم:

روز اول:قبل از ظهر:دیدار از موزه و خانه مشروطه،مسجد جامع ،نمای کلی ازبازار تبریز.صرف ناهار در چلوکبابی حاج علی در قلب بازار.
بعداز ظهر :موزه ادبی استاد شهریار وسپس ،گشت و تفریح در پارک ائل گلی و صرف شام در یکی از فست فودها یا غذاخوریهای پارک

روز دوم:قبل از ظهر: دیدار از مقبره الشعرا ، موزه قاجار و پل قاری.صرف ناهار در سفره خانه سنتی قائم مقام فراهانی در نزدیکی پل قاری در انتهای خیابان ششگلان و یا “جغوربغور” در غذاخوری شهریار، در ابتدای تکیه حیدر در نزدیکی مقبره الشعرا.
بعداز ظهر:دیدار از ارک تبریز وبرج یانقین و گشت در خیابانهای اطراف بخصوص خیابان خاقانی، شریعتی ،فردوسی ،تربیت و خرید کیف و کفش از خیابانهای تربیت و شریعتی، شیرینی از قنادی رکس و آجیل از آجیلی تواضع و صرف شام در یکی از فست فودها و چلوکبابی های این محدوده.

روز سوم:قبل از ظهر:دیدار از موزه آذربایجان ،مسجد کبود، موزه عصر آهن ،میدان ساعت و عمارت شهرداری و موزه شهر. صرف ناهار در سفره خانه سنتی شهریار(ایپک یولی در دروازه نوبر)
بعدازظهر:دیدار از شهرک ولیعصر،باغمیشه و خرید از مرکز تجاری لاله پارک و صرف شام در یکی از فست فودها و یا رستورانهای لاله پارک.

روزچهارم: قبل از ظهر: دیدار از موزه سنجش،گشت در خیابان تربیت ،بازدید از قسمتی دیگر ازبازار تبریز، موزه محرم،موزه قرآن و کتابت و صرف ناهار در یکی دیگر از چلوکبابیهای بازار.
بعد از ظهر: دیدار ازباغ گلستان و نماد شمس تبریزی، میدان قونقا و مجسمه آن،میدان نصف راه و خرید سوغاتی از آجیلی ممتاز و شیرینی سرای تبریزی در فلکه نصف راه و دیدار از مرکز خرید ستاره باران و صرف شام دریکی از فست فودها یا غذاخوریهای طبقه فوقانی همان مجتمع.

روز پنجم: قبل ازظهر: دیدارازموزه تاریخ طبیعی در ابتدای خیابان آزادی نزدیک چهارراه آبرسان ،دیدار از مراکز خرید اطراف میدان آبرسان مثل اسکان ، برج سفیدو خرید کیف و کفش،خرید آجیل از تواضع یا آجیلی تبریز یا لوکس و خرید شیرینی از قنادی تشریفات.
بعد از ظهر : کوه پیمائی تفریحی و نشاط آور در تفرجگاه عینالی و صرف شام در رستوران بام تبریز

روز ششم: قبل از ظهر :صرف صبحانه کله پاچه در کله پاچه پزی رامسر یا خوش زبان،سپس دیدار از باغ دو کمال و محوطه ربع رشیدی ،دیدار از موزه سفال و بازدید از قسمتهای باقیمانده بازار تبریز از جمله تیمچه مظفریه ، تیمچه امیر و بازار کفاشان و صرف ناهار در یکی از چلوکبابیهای بازار.
بعد از ظهر خریدها و سوغاتیهای باقیمانده و بازدید از قسمتهای باقیمانده شهرک ولیعصر وخرید از بازارچه صنایع دستی آنجا.

۳- شهرتبریز با تاریخ غنی،اماکن دیدنی بی همتا و فراوان،توسعه یافته وپاکیزه ترین شهرکشور،آب و هوای تمیز و عالی،غذاهای متنوع و لذیذ،سوغاتی های بی نظیر، با مردمی مهمان نواز ، صمیمی و با آغوش باز پذیرای میهمانان داخلی و خارجی در سال ۲۰۱۸ که نقطه عطف صنعت گردشگری تبریز است وهمچنین سالهای آینده میباشد.

نویسنده : فرشاد شفیعی شهید لو

منبع:لست سکند