گنبد نمکی جاشک یا کوه نمک جاشک یکی از زیباترین جاذبه های طبیعی ایران است که در استان بوشهر واقع شده است. به دلیل نزدیکی به شهرستان خورموج، آن را گنبد نمکی خورموج نیز می نامند. گنبد نمکی گنخک دشتی در فاصله ۱۴۴ کیلومتری جنوب شرق بندر بوشهر در فاصله ۵۵ کیلومتری شهر خورموج و ۱۵ کیلومتری شهر کاکی قرار دارد. وسعت کوه نمک مطابق با نقشه ۳ هزار و ۶۶۶ هکتار است.

این گنبد حد فاصل دو شهرستان دشتی و دیر است که تشکیل گنبد از شمال غربی به جنوب شرقی بوده از سمت غرب به روستای گنخک و روستای جاشک کشیده شده و از سمت شرق از روستای باغان تا روستای درویشی در بخش کاکی ادامه دارد و راه دسترسی به گنبد از سمت شرقی از فاصله ۳ کیلومتری بعد از روستای گنخک از طریق جاده خاکی معدن قدیمی سنگ نمک که در منطقه فعالیت می کرده است و از سمت شرقی گنبد بعد از پل روستای کردلان جاده ی خاکی را به سمت گنبد پیش گرفته تا به پای کوهپایه های گنبد برسیم.

این منطقه کوهستانی بوده و به علت شرایط خاص توپوگرافی و اقلیمی فاقد هرگونه چشمه های آب شیرین، آبشخور و چاه است و تنها غارهای نمکی و چشمه های نمکی به تعداد فراوان وجود دارد. کوه نمک جاشک در محدوده درویشی رودخانه مند قرار گرفته است. بخش هایی از گنبد نمکی کاکی که دارای نمک است فاقد هر گونه پوشش گیاهی است اما بیشتر لایه های سازنده آن آهکی است که از میان کوه نمک سربرآورده و از پوشش گیاهی بسیار خوبی برخوردار است و در دامنه های کوه نیز گیاهان مقاوم به شوری مشاهده می شود. در کل پوشش گیاهی منطقه شامل گون، گیشدار و قیچ است که در فصل زمستان و بهار انواع گیاهان یک ساله سطح زمین را می پوشاند و زیبایی خاصی به آن می بخشد. همچنین در دره هایی که از نمک زارهای نمکی در امان مانده اند، درختچه های کنار و اشک به وفور دیده می شود.

کوه نمک با دارا بودن چشم اندازهای زیبای زمین شناسی، انواع سنگ های مختلف، غارهای طبیعی و طبیعت بکر درون آنها، آبشارکوه ها و آویزه های نمکی نه تنها چشم هربیننده ای را برای تفریح و کوهنوردی به طرف خود جلب کرده بلکه بهترین محل مطالعه برای محققان علاقه مند به علم زمین شناسی است.

رنگ سفید نمک های طعام گنبد به منطقه جلوه ای زیبا بخشیده است به نحوی که از جاده خورموج دیر به صورت یک کوه برفی زیبا در بخش شرقی دشت برهنه ظاهر شده است.

یخچال های نمکی از جمله پدیده های زیبای گنبد نمکی دشتی به شمار می رود و در ناحیه شمال غربی گنبد به وضوح دیده می شود. این یخچال ها که حاصل حرکت ثقلی توده های نمکی در جهت شیب زمین است در حاشیه کناره گنبد تشکیل می شود و به دلیل مشابهت آن با یخچال های یخی به این نام شهرت یافته است.

آبشارهای زیبای نمکی از دیگر ویژگی های گردشگری گنبد نمکی دشتی است که چهره ای بس زیبا و دلنشین را به آن بخشیده است. این آبشارها که در واقع مسیر طبیعی جریان آب گنبد بوده در فصول کم آبی به واسطه تبخیر کامل آب، بلورهای زیبای نمکی ضخیمی در جهت جریان و به ویژه در مسیر آبشارها ایجاد شده است و منظره تماشایی آبشار نمکی را ایجاد کرده است. این پدیده نادر در اواسط بهار تا تابستان و پائیز دیده می شود.

غارهای نمکی دیگر از جلوه های تماشایی گنبد نمکی دشتی است. این غارها که بر اثر انحلال رسوبات نمکی ایجاد می شوند در جای جای گنبد دیده می شود. در بخش های داخلی این غارها بلورهای زیبای نمک به صورت استلاگمیت و استلاکتیت جلوه ای دیدنی به غارها بخشیده است. تخت دیو یکی از زیباترین پدیده های زیبای فرسایشی گنبد دشتی است که به دلیل اختلاف در میزان فرسایش پذیری سنگ ها به صورت ستون هایی در میان نمک های گنبد ظاهر شده اند.

بلورهای زیبای نمک و بسیاری کانی های غیر سیلیکاته نظیر پیریت و فلورین با تنوع رنگ و جلای فلزی و غیر فلزی آنان خیره کننده چشمان هر بیننده ای است. گنبد نمکی دشتی میزبان کانی ها و بلورهای زیبای فراوانی است که در پهنه گنبد گسترده اند. تنوع رنگ نمک های صنعتی گنبد پدیده ای متحیر و شگفت انگیز است که در هیچ جای استان مشابه آن را نمی توان یافت. رنگ های متنوع قرمز، قهوه ای، سفید، زرد، سیاه و نارنجی نمک ها یکی از ویژگی گنبد دشتی است که نقش مهمی در جذب گردشگران به استان می تواند ایفا کند. پلایا از پدیده های زیبای فرسایش حاصل از گنبد های نمکی است که در دشت های دامنه ای پایین دست گنبدها به دلیل شور بودن آب های فصلی حاصل از این گنبدها و سیلان آن روی دشت و تمرکز در نواحی خط القعر آبرفت ها به صورت پهنه های نمکی ایجاد می شود.

این جاذبه های طبیعی در منطقه کوه نمک و ظرفیت فراوان آن برای گردشگری به همراه یک مدیریت صحیح زیست محیطی می تواند بهترین منطقه گردشگری در آن ناحیه با ترویج فرهنگ زیست محیطی جهت حفاظت از منابع طبیعی با رواج نوع خاصی از گردشگری به نام گردشگری طبیعی باشد، چرا که پیشگامان طبیعت گردی در جهان براین باورند که برای حفظ واقعی محیط های طبیعی باید گردشگران را در این محیط ها پذیرا باشند.

اثر طبیعی ملی

کوه نمکی جاشک به عنوان تنها اثر طبیعی ملی استان بوشهر در سال ۸۸ به ثبت رسیده و اکنون در اختیار محیط زیست قرار گرفته است. مهمترین خصوصیات بارز و متفاوت کوه نمکی جاشک به نوع نمکهای این کوه نمکی، گنبدها و غارهای منحصر به فرد، آبشارها، بلورها می توان اشاره کرد.

ویژگی و سیمای عمومی منطقه شامل وضعیت توپوگرافی, چشم انداز, پو شش گیاهی وگونه های شاخص گیاهی, وضعیت عمومی حیات وحش و گونه های شاخص و کریدورها است. گنبد نمکی یکی از پدیده های زمین شناسی است که دارای چشم اندازها و مناظر زیبای طبیعی است این گنبد نمکی در نزدیکی روستای جاشک به صورت یک طاقدیس بر روی سلسله جبال رشته زاگرس در استان بوشهر واقع شده است.

پوشش گیاهی

به علت وجود آب و هوای خاص و باران کم و ناکافی و نهایتاً نوع خاک نامرغوب، منطقه از نظر پوشش گیاهی غنی نمی باشد و بطور کلی شامل گیاهان درختی و درختچه ای نظیر کنار، بنه، کلخونگ، کهور، بادم کوهی و گز و گونه های بوته ای گرامینه و درمنه، خارشتر، گون، افدرا و گیاهان شور پسند می شود.

حیات وحش

از نظر حیات وحش جانوری منطقه در حد متوسط می باشد. در گذشته شامل کل وبز، قوچ و میش و آهو بوده که امروزه تنها کل و بز، روباه، شغال و کفتارو پرندگانی نظیر باقرقره، کبک، تیهو، زنبورخورها، پرستوها، بادخورک، گنجشکها و سهره ها می باشد، همچنین تنوع خزندگان در این کوه بالا است.

منبع : سایت ایرانگردی