در راه نیروگاه های بادی منجیل و سد منجیل را دیدیم. منجیل را پیش از اسلام مانگیل می گفتند. رودخانه های شاهرود و قزل اوزن در منجیل بهم می رسند و حاصل یکی شدنشان پشت سد
سپید رود تماشایی است. باد منجیل هم یکی از دلایل معروفیت این شهرستان است که در بهار و تابستان با شدت بیشتر و در پاییز و زمستان با شدت کمتری می وزد . شدت این باد که از قدیم به هفت باد منجیل معروف بوده، به حدی است که اغلب درختان زیتون را به یک سمت خم می کند و به همین دلیل منطقه مناسبی برای احداث نیروگاه های بادی در کشور محسوب می شود .
از فومن (شهر مجسمه ها) و مجسمه ی آناهیتا در میدان اصلی شهر بازدید کردیم، شهری که تا سال ۹۸۰هجری قمری مرکز گیلان غربی به حساب می آمده و برای جلوگیری از تهاجم به فکر ساخت قلعه در آن افتاده اند، هم برای محل استقرار حکومتی ها و هم با کاربرد نظامی.
از آنجا به سمت روستای “قلعه رودخان” حرکت کردیم. برای دیدن دژ قلعه رودخان که به نامهای قلعه حسامی، قلعه سکسار، قلعه سلسال(قلعه به همین نام در رضوانشهر) معروف است و در ۲۳ کیلو متری جنوب غربی فومن در ارتفاع حدود ۷۰۰ متری از سطح دریاهای آزاد واقع شده است.
برای نخستین بار الکساندر شودزکو محقق لهستانی در سال ۱۸۳۰ میلادی، هنگام تحقیق در گیلان متوجه این قلعه شد، او در این باره نوشته است: دژی است بر بالای کوهی در قسمت علیای رودخانه ای به همین نام. بام آن سنگی است و طرفین ورودی دارای دو برج دفاعی مستحکم هستند با کتیبه ای که سر در ورودی آن حک شده است. گویا بقایای آن کتیبه که توسط فردی هندی از جا کنده شده و به مرور زمان هم از بین برده شده در موزه ی رشت نگهداری می شود.
این قلعه با ۱۴هزار متر مربع مساحت دارای در ورودی با پایه ستونی از سنگ سفید به ابعاد عرض ۳۳ در طول ۷۷ در ۲۵ سانتی متر و ۴۲ برج و بارو بوده است.
یکی دیگر از نامهای قلعه رودخان، “قلعه هزارپله” است که به خاطر وجود ۹۳۵ پله است. این قلعه از سمت شمال به رودخانه قلعه رودخان و شولم فومن، از شرق به رودخانه قلعه دنه و ملک سر، از جنوب به کوهستان تالش و شهرستان شفت و از سمت غرب نیز به کوهستان تالش و استان زنجان محدود شده است.
از قدمت تاریخی دقیق آن اطلاعات کاملی در دست نیست. اما قوی ترین احتمال قدمت آنرا به دوره ساسانیان می رساند که بعد تخریب به مرور زمان توسط سلجوقیان مرمت شده و حتی تا دوره زندیه مورد استفاده قرار گرفته است اما بعد آن متروک می شود.
خوچکو، رابینو و دکتر ستوده با مشاهدات میدانی و اسنادی در مورد سابقه تاریخی و مشخصات قلعه مطالعاتی انجام داده اند و در مجموع معتقدند بنای این قلعه به زمان حمله اعراب مسلمان به ایران مربوط می شود.
خوچکو ضمن بازدید از قلعه می نویسد، قلعه دژی بر بالای کوه با سنگ و آجر ساخته شده و طرفین در ورودی دو برج دفاعی مستحکم است. بر بالای در کتیبه ای است که مطالب زیر بر سنگ آن حک شده است: این قلعه که به نام قلعه حسامی است نخستین بار در سال ۹۱۸ ( ۱۳-۱۵۱۲ الی ۱۶-۱۵۱۵ )الی ۹۲۱ میلادی به امر “سلطان حسام الدین بن امیره دباج بن امیره علا الدین اسحقی” تجدید بنا شد. این کتیبه را “کمال الدین بن محمد گیلانی” نوشت. عبارات آن از “خان احمد شیروانی” و تحریر آن از “ابن حسینی الخراسانی” است.
گفته اند به فرمان یزدگرد سوم آخرین پاشاه ساسانی (اتحادیه گیلان، طبرستان، گرگان و دماوند) در اختیار پادشاهی گیل گیلانشاه قرار گرفت. بعد مرگ یزدگرد(۳۲ هجردی/۶۵۱میلادی) گیلانشاه شروع به ساختن برج و بارو دفاعی جهت جلوگیری از حمله اعراب می کند. عبدلی هم به نقل از آرتور کریستین سن می نویسد قبل از هخامنشیان ، قوم کادوس در دوران مادها در این نواحی و کوهستانهای گیلان ساکن بودند که بعداً گیلها و دیلمی ها را تشکیل دادند و از اقوام واقعی آریایی اند.
دسترسی به قلعه از دامنه پر شیب شمال غربی روستای قلعه رودخان است با پله هایی که اداره منابع طبیعی احداث کرده. جنس زمین از پای رودخانه تا خود قلعه از سنگهای آهکی و ماسه سنگ پوشیده شده. تنوع درختان مسیر راه توسکاه، بلوط و راش می باشد. در چند نقطه از مسیر پل چوبی جهت عبور از رودخانه نیز ساخته شده است.
دکتر منوچهر ستوده می گوید قلعه های الموت، خراسان، رودبار و طارم در مقابل آن بسیار محقرند، و این بنا سومین بنای عجیب هفت گانه گیلان است. او معتقد است تنها دژی که می تواند برابر و همسر او باشد قلعه استخر (اصطخر ) فارس است. وی می افزاید که مساحت قلعه رودخان معادل ۱۰ الی ۱۲ قلعه دیگر است و بیش از ۲۰ قلعه انگلستان را مشاهده نموده است اما قلعه رودخان بزرگتر و مستحکم تر از تمام آنها است.
این قلعه که به شماره ۱۵۶۷/۳ ثبت آثار ملی ایران شده است از حدود پانصد سال پیش(تا ۸۰ سال قبل) به عنوان یک پناهگاه مورد استفاده بوده که با توجه به مکان گزینی، موقعیت سوق الجیشی، مصالح استفاده شده و هوش بالای طراحان آن در حداقل ۱۰۰۰سال پیش از نظر معماری باعث شگفتی است… که می شود با نصب تله کابین امکان دیدار از این پدیده را برای همگان فراهم کرد… به امید آن روز
(این مطلب رو ۱۷ مهر ۹۱ توی وبلاگ قدیمم نوشته بودم، به دلیل مشکل عدم نمایش عکس ها مجدد آوردم.
عذر تقصیر از اینکه تا ۳ فروردین ۱۳۹۴ بعضی سفرها تکراری است!)
سفرنامه مجله مسافرتی سفرنامه ، تجربه سفر و سفرنامه
.jpg)
