قلعه بالا یک روستای هدف گردشگری در ۱۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شاهرود و ۲۴ کیلومتر شهر بیارجمند است که همجواری آن با پارک ملی توارن آن را به یک جاذبه ی گردشگری تبدیل کرده است. ارتفاع این روستا از سطح دریا ۱۲۵۰ متر است و آب و هوای آن در تابستان گرم وخشک و در زمستان سرد و معتدل است.

معرفی

قلعه بالا به خاطر قرار گرفتن در کوهپایه ها نسبت به روستا های همجوارش ارتفاع بیشتری دارد و نمای کامل بیارجمند از این روستا قابل مشاهده است. مناطق مسکونی، زمین‌های زراعی و باغ‌ ها در این روستا به شکل پلکانی هستند. خانه‌ های روستای قلعه بالا دارای نمای کاهگلی هستند. درها و پنجره‌ های این خانه ها همگی به رنگ نارنجی در آمده‌ اند. بافت یک دست این روستا، با کوچه ‌های سنگ فرش شده و باغ‌ های انگور آن هر بیننده ای را حیرت ‌زده میکند. ترکیب مناظر زیبای کوهستانی و چشم‌انداز های زیبای سراب ‌های کویری، از جلوه‌ های طبیعت این روستا است.

در گذشته عمده ی مشاغل مردم کشاورزی و دامداری بوده ولی در دهه ی اخیر آهنگ مهاجرت روستاییان به شهر ها بیشتر شده که می توان با توسعه ی گردشگری روند مهاجرت در این منطقه را معکوس نمود. آب کشاورزی روستا از قنات است .واقع شدن رشته کوه های مرتفع در حاشیه جنوبی و آب های سرشار و قنات ها منجر به شکل گیری روستا های نزدیک به هم در این منطقه شده و حدود مراتع و باغ‌ های روستا ها قابل تشخیص از هم نیست و به طور کلی باریکه ‌ای سرسبز در دامنه ی رشته کوه به وجود آورده است. از این جهت می توان قلعه بالا را نگین سبز توران نامید.

همجواری با پارک ملی توران یا خاتوران

این روستای تاریخی دارای چشم‌ اندازی بی‌نطیر به دیار کویر است و همجواری با پارک ملی توران و وجود حیوانات و پرندگان وحشی نظیر یوزپلنگ آسیایی، گور خر آسیایی، زاغ بور و … گردشگران و طبیعت گردان بسیاری را به این روستا جذب می کند. شما می توانید در این پارک به تماشای حیوانات و پرندگانی نظیر یوز پلنگ آسیایی، گورخر آسیایی، زاغ بور و انواع دیگر از حیوانات بنشینید و از آن لذت ببرید. مردم روستای قلعه بالا به خوبی از ارزش و اهمیت یوز در سرزمین ‌شان آگاهند و می ‌دانند تا زمانی که یوز در پارک ملی توران نفس می‌کشد، گردشگران زیادی به این سرزمین قدم می گذراند. به همین علت با آموزش ‌هایی که با همراهی و حمایت دفتر کمک‌ های کوچک سازمان ملل صورت گرفته است، رابطه‌ ای صمیمانه بین محلی‌ ها و جانوران این منطقه از قبیل یوز، گورخر ایرانیو زاغ بور شکل گرفته است.

در توران ۴۱ گونه پستاندار، ۱۶۷ گونه پرنده، ۴۲ گونه خزنده و ۲ گونه دوزیست شناسایی شده‌ اند که شاخص ترین آنها همان یوزپلنگ آسیایی و گورخر ایرانی هستند. خارتوران بیشترین تعداد یوزپلنگ را هم بین مناطق مختلف ایران در خود جای داده‌ است. به جز اینها غزال ایرانی (آهو)، جبیر، پلنگ ایرانی، سیاه‌گوش، گوسفند وحشی، کل‌ و بز، گربه شنی، گربه دشتی، گربه پالاس (از انواع نادر گربه‌سانان در ایران)، کفتار راه‌ راه، گرگ، شغال زرد، روباه قرمز و شاه روباه از پستانداران شاخص این ناحیه هستند.

آداب و رسوم و سوغاتی

موسیقی مورد علاقه مردم روستای قلعه بالا، ترانه ها و نغمه های محلی است که غالبا در جشن ها و مراسم عروسی خوانده و نواخته می شوند. قالی بافی از عمده ترین محصولات صنایع دستی این روستاست که در طرح های زیبا و به دست زنان هنرمند بافته میشود. تانه بافی یکی از فنون صنایع دستی قلعه بالاست، تانه بافی، فن پارچه بافی در این منطقه است. پارچه ای که بافته می شود به تناسب جنس نخ، مصارف گوناگونی دارد. ضمناً اهالی روستا با پرورش کرم ابریشم و فن تولید نخ ابریشم آشنایی کامل دارند. سوزن دوزی، گل دوزی، سیاک دوزی و دوخت لباس های سنتی از دیگر صنایع دستی روستای قلعه بالاست.

بیشتر مردم روستای قلعه بالا از پوشاک محلی استفاده میکنند. هفت سنگ و الک دولک (چوکالسو بازو) از بازی های رایج مردم این روستاست.

مهم ترین سوغاتی های روستای قلعه بالا شامل فلفل، زیره سبز، کنجد، تخمه آفتاب گردان و دیگر محصولات صیفی و باغی و گیا هان دارویی است. انواع اشکنه، ماست جوش، قوروتی (کشک بادمجان) آبگوشت و آش ترش از معروف ترین غذا های محلی این روستا بالاست.

دسترسی

روستای قلعه بالا از طریق شهرهای شاهرود، میامی و بیارجمند با جاده ای آسفالت قابل دسترسی است و فصل های بهار و پاییز بهترین وقت سفر به قلعه بالا است.

منبع سایت ایرانگردی